Νέλσον Μαντέλα (Nelson Mandela)

«Το να είσαι ελεύθερος δεν σημαίνει απλώς να κόψεις τις αλυσίδες κάποιου, αλλά το να ζεις σεβόμενος και υπερασπιζόμενος την ελευθερία των άλλων…»

Ο Nelson Rolihlahla Mandela (18 July 1918 – 5 December 2013), ήταν ένας νιοτιοαφρικανός επαναστάτης που αγωνίστηκε κατά του απαρτχάιντ (apartheid)* με αποτέλεσμα να φυλακιστεί και να γίνει αργότερα ανθρωπιστής και πολιτικός που υπηρέτησε ως πρόεδρος της Νοτίου Αφρικής (1994 – 1999). Ήταν ο πρώτος μαύρος, δημοκρατικά εκλεγμένος, πρόεδρος της Νότιας Αφρικής. Η κυβέρνησή του επικεντρώθηκε στην διάλυση του καθεστώτος του απαρτχάιντ μέσω της αντιμετώπισης του θεσμοποιημένου ρατσισμού, αγωνίστηκε κατά της φτώχιας και της ανισότητας και προώθησε την φυλετική συμφιλίωση.

«Αν μιλήσεις σε έναν άνθρωπο σε γλώσσα που κατανοεί, τότε τα λόγια σου θα πάνε στο κεφάλι του. Αν του μιλήσεις στην γλώσσα του, τότε τα λόγια σου θα πάνε στην καρδιά του…»

Ήταν δικηγόρος στο Γιοχάνεσμπουργκ, πριν γίνει μέλος του ANC (Εθνικό Αφρικανικό Κογκρέσο) το 1944. Πήγε στο Γιοχάνεσμπουργκ επειδή οι γονείς του ήθελαν να τον παντρέψουν χωρίς να το θέλει αυτός. Για 20 χρόνια τέθηκε επικεφαλής στη μεγάλη εκστρατεία κατά της ρατσιστικής πολιτικής της κυβέρνησης της Νότιας Αφρικής. Ζώντας στο Γιοχάνεσμπουργκ, ασχολήθηκε με την αντι-αποικιακή πολιτική, και ενσωματώθηκε στο ANC όταν έγινε ένα από τα ιδρυτικά στελέχη της Νεολαίας του.

«Η παιδεία είναι το πιο ισχυρό όπλο που μπορείς να χρησιμοποιήσεις για να αλλάξεις τον κόσμο…»

Εργαζόμενος ως δικηγόρος είχε συλληφθεί επανειλημμένα για τις ανατρεπτικές του δραστηριότητες, με την ηγεσία του ANC. Αν και είχε δεσμευτεί για μη βίαιες διαμαρτυρίες, ίδρυσε την μαχητική MK (Umkhonto we Sizwe) το 1961, σε συνεργασία με Κομμουνιστικό Κόμμα, που οδήγησε σε μια εκστρατεία σαμποτάζ κατά της κυβέρνησης του απαρτχάιντ. Το 1962 συνελήφθη και καταδικάστηκε για συνωμοσία με σκοπό την ανατροπή της κυβέρνησης, σε ισόβια κάθειρξη.

«Αφήστε την Ελευθερία να βασιλεύσει. Ο ήλιος δεν έδυσε ποτέ σε τόσο ένδοξο ανθρώπινο επίτευγμα…»

Καταδικάστηκε αρχικά σε 5 χρόνια καταναγκαστικά έργα, γιατί είχε βγει παράνομα από την χώρα και γιατί υποκινούσε τους μαύρους εργάτες να απεργήσουν! Ακολούθησε νέα φυλάκιση το 1964 και ο τότε πρόεδρος της χώρας, ο Πίτερ Μπότα (Pieter Willem Botha) του πρότεινε να τον απελευθερώσει υπό τον όρο να αποκυρήξει την βία, κάτι που ο Νέλσον Μαντέλα δεν έκανε ποτέ. Έμεινε 27 χρόνια στην φυλακή και έγινε παγκόσμιο σύμβολο.

«Αν υπάρχουν όνειρα για μια όμορφη Νότια Αφρική, υπάρχουν επίσης και δρόμοι που οδηγούν στην επίτευξη τους. Δύο από αυτούς τους δρόμους θα μπορούσε να ονομαστούν, Καλοσύνη και Συγχώρεση…»

Μια διεθνής εκστρατεία ξεκίνησε το 1990 με πιέσεις για την απελευθέρωση του, εν μέσω κλιμακούμενης εμφύλιας σύγκρουσης. Εκείνη την περίοδο ο Μαντέλα δημοσίευσε την αυτοβιογραφία του που ήταν η έναρξη των διαπραγματεύσεων με τον πρόεδρο Φρεντερίκ Ντε Κλερκ (F.W. de Klerk) για την κατάργηση του απαρτχάιντ και την δημιουργία πολυφυλετικών εκλογών. Ο Νέλσον Μαντέλα αποφυλακίστηκε το Φεβρουάριο του 1990, αφού ο πρόεδρος Φρεντερίκ ντε Κλερκ αναγνώρισε τελικά το Αφρικανικό Εθνικό Κογκρέσο και ανέστειλε τις εκτελέσεις. Ο Μαντέλα αμέσως παρότρυνε τις ξένες δυνάμεις να μην ελαττώσουν την πίεση που ασκούσαν στη νοτιοαφρικανική κυβέρνηση για συνταγματική μεταρρύθμιση. Η απελευθέρωσή του σημάδεψε την απαρχή θεμελιακών αλλαγών στο αφρικανικό κράτος, που οδήγησαν στην πτώση του ρατσιστικού καθεστώτος και οδήγησαν τον Μαντέλα στην προεδρία.

«Στην χώρα μου πρώτα πάμε φυλακή και μετά γινόμαστε πρόεδροι…»

Ως ο πρώτος μαύρος πρόεδρος της Νότιας Αφρικής, ο Μαντέλα σχημάτισε μια κυβέρνηση Εθνικής Ενότητας, σε μια προσπάθεια να εκτονώσει τις φυλετικές εντάσεις. Διέδωσε επίσης ένα νέο σύνταγμα και δημιούργησε την Επιτροπή Αλήθειας και Συμφιλίωσης για να ερευνήσει παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Συνεχίζοντας την φιλελεύθερη οικονομική πολιτική της προηγούμενης κυβέρνησης, η διοίκηση του εισήγαγε μέτρα για την ενθάρρυνση της μεταρρύθμισης της γης, την καταπολέμηση της φτώχειας, καθώς και την επέκταση των υπηρεσιών υγειονομικής περίθαλψης. Αρνήθηκε να θέσει υποψηφιότητα για μια δεύτερη θητεία, την οποία ανέλαβε ο αναπληρωτής του, Τάμπο Μπέκι (Thabo Mbeki). Στη συνέχεια ο Μαντέλα έγινε παλαίμαχος πολιτικός, εστιάζοντας σε φιλανθρωπικό έργο και στην καταπολέμηση της φτώχειας και του HIV / AIDS μέσω του Ιδρύματος Νέλσον Μαντέλα (Nelson Mandela Foundation).

«Ας δώσουμε δημοσιότητα στον ιό HIV / AIDS και να μην το κρύβουμε, γιατί ο μόνος τρόπος να το κάνουν να φαίνεται σα μια κανονική ασθένεια όπως η φυματίωση ή ο καρκίνος, είναι πάντα να βγει και να πει κάποιος πως έχει πεθάνει εξαιτίας του ιού HIV / AIDS, ώστε οι άνθρωποι να σταματήσουν να το θεωρούν ως κάτι το εξωπραγματικό…»

Έχασε τον ένα γιο του από AIDS και τον άλλο σε τροχαίο ατύχημα, το 1969 (σε τροχαίο έχασε και τη δισέγγονή του, το 2010). Από τότε ο Νέλσον Μαντέλα έγινε εξαιρετικά δραστήριος κατά του AIDS. Ο ίδιος δηλώνει ότι ο μόνος τρόπος να αναδείξουμε το AIDS ως φυσιολογική ασθένεια είναι να μην το κρύβουμε και να κάνουμε τους ανθρώπους να σταματήσουν να το θεωρούν κάτι που χτυπά ορισμένα άτομα τα οποία πηγαίνουν στην κόλαση και όχι στον παράδεισο.

«Η ανθρώπινη συμπόνια, μας δεσμεύει τον ένα απέναντι στον άλλο - όχι στον οίκτο ή την συγκατάβαση, αλλά ως ανθρώπινα όντα που έχουν μάθει πώς να μετατρέπουν την κοινή τους οδύνη σε ελπίδα για το μέλλον…»

Παρά το γεγονός ότι ο Μαντέλα ήταν μια αμφιλεγόμενη φιγούρα για ένα μεγάλο μέρος της ζωής του, έγινε πολύ δημοφιλής μετά την απελευθέρωσή του και παρά τις επικρίσεις και τις κατηγορίες κέρδισε τη διεθνή αναγνώριση για τον ακτιβισμό του, και έλαβε περισσότερες από 250 τιμητικές διακρίσεις, συμπεριλαμβανομένων του βραβείου Νόμπελ Ειρήνης το 1993 (Nobel Peace Prize), του Αμερικανικού Προεδρικού Μεταλλίου της Ελευθερίας (US Presidential Medal of Freedom), του Σοβιετικού Τάγματος του Λένιν (Soviet Order of Lenin), και του Κοσμήματος της Ινδίας: Bharat Ratna. Στη Νότιο Αφρική τρέφουν μεγάλο σεβασμό στο πρόσωπο του και τον αποκαλούσαν Madiba (από την διάλεκτο της φυλής του) ή «Tata» (πατέρας), γιατί συχνά περιγράφεται ως ο «πατέρας του έθνους».

«Όταν παγκοσμιοποίηση σημαίνει, όπως τόσο συχνά συμβαίνει, ότι οι πλούσιοι και ισχυροί έχουν επιπλέον μέσα για να πλουτίσουν και να ισχυροποιηθούν περισσότερο εις βάρος των φτωχότερων και πιο αδυνάμων, έχουμε την ευθύνη να διαμαρτυρηθούμε στο όνομα της παγκόσμιας ελευθερίας…»

Όλοι όσοι θρηνούν σήμερα (6/12/2013) για τον χαμό του Νέλσον Μαντέλα (αυτής της τεράστιας σαφώς προσωπικότητας), ΜΜΕ σε ολόκληρο τον πλανήτη, πολιτικοί, πλανητάρχες, προέδροι και άλλοι «ηγέτες», γιατί ξεχνούν πως τότε τον κατηγορούσαν για κομμουνιστή και τρομοκράτη; Ξαφνικά θυμήθηκαν να μιλήσουν και να αναγνωρίσουν την παγκόσμια αυτή αξία, που ονομάζεται Nelson Mandela. Αλλά για όλους αυτούς, ξέρουμε (αν και δεν το συνειδητοποιούμε) πολλά για την υποκρισία και το ψέμα τους, που ρέει στο κορμί τους αντί για αίμα. Αυτούς που προκάλεσαν αυτά για τα οποία αγωνίστηκε ο Μαντέλα. Όμως, τι να πεις για τους χιλιάδες πολίτες σε όλο τον κόσμο που έχουν γεμίσει με μηνύματα συμπάθειας και σεβασμού τα «μέσα κοινωνικής δικτύωσης»; Όχι και από τον κόσμο υποκρισία. Μην «συμπάσχεις» και μην «σέβεσαι» κάτι που δεν το καταλαβαίνεις και δεν είσαι πρόθυμος να αγωνιστείς για τις αξίες που πρεσβεύει. Ο Μαντέλα μιλούσε για Ελευθερία, για ανθρώπινα δικαιώματα και δικαιοσύνη. Ιδέες που δεν ακολουθούνται από τον καναπέ…

«Η πιο απλή και πιο σημαντική μας πρόκληση, είναι να συμβάλλουμε στην δημιουργία μιας κοινωνίας όπου η ελευθερία του ατόμου θα σημαίνει πραγματικά, την ελευθερία του ατόμου…»

*
Απαρτχάιντ (apartheid) (όρος που προέρχεται από τη γλώσσα Αφρικάανς και τα ολλανδικά και σημαίνει διάκριση), ήταν μια πολιτική των Λευκών που καθόριζε και επέβαλλε τη διάκριση των ανθρωπίνων ομάδων μέσα σε ένα κράτος βάσει φυλετικών κριτηρίων σε καθορισμένες γεωγραφικές περιοχές. Ως επίσημη κρατική πολιτική εφαρμόστηκε για πρώτη φορά στη Νότιο Αφρική από το Εθνικό Κόμμα το 1948 και καταργήθηκε στις 30 Ιουνίου 1991.[1] Ο όρος απαρτχάιντ χρησιμοποιείται πλέον για να υποδηλώσει κάθε πολιτική φυλετικού διαχωρισμού σε οποιοδήποτε σημείο του κόσμου.

Ο φυλετικός διαχωρισμός στη Νότιο Αφρική ξεκίνησε κατά την αποικιοκρατία. Ως επίσημη πρακτική θεσμοθετήθηκε μετά τις γενικές εκλογές του 1948, οπότε και ο πληθυσμός της χώρας χωρίστηκε σε φυλετικές κατηγορίες και οριοθετήθηκαν συγκεκριμένες περιοχές διαβίωσης για την κάθε φυλή, κάτι που οδήγησε σε βίαιες μετοικήσεις. Το 1970 καταργήθηκε η πολιτική εκπροσώπηση όσων δεν ήταν λευκοί και έγινε περιορισμός τους σε απομονωμένες «νησίδες γης», τα λεγόμενα εθνικά κρατίδια μπαντουστάν. Διακρίσεις υπήρχαν στον τομέα της εκπαίδευσης, της ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης, της διασκέδασης και άλλων δημοσίων παροχών και υπηρεσιών.

Εντός της επικράτειας που εφαρμοζόταν η πολιτική του απαρτχάιντ αναπτύχθηκε εσωτερική αντίσταση σε αυτήν και βία, ενώ και στο εξωτερικό υιοθετήθηκε μακροχρόνιο εμπάργκο κατά της Νοτίου Αφρικής. Κατά τη δεκαετία του '80, είχε ήδη διαμορφωθεί ισχυρό αντιπολιτευτικό ρεύμα, το οποίο δεν έχασε τη δυναμική του παρά την προσπάθεια μεταρρυθμίσεων στην πολιτική απαρτχάιντ. Το 1990, ο Πρόεδρος Φρεντερίκ ντε Κλερκ ξεκίνησε διαπραγματεύσεις για τη λήξη του απαρτχάιντ, με αποτέλεσμα τη διεξαγωγή δημοκρατικών εκλογών το 1994 με τη συμμετοχή όλων των εθνοτήτων, από τις οποίες εξελέγη το Αφρικανικό Εθνικό Κογκρέσο με ηγέτη τον Νέλσον Μαντέλα. Ίχνη του απαρτχάιντ εντοπίζονται ακόμα, στη δεκαετία του 2010, στην κοινωνία και την πολιτική σκηνή της Νοτίου Αφρικής.

(Βικιπαίδεια)