Τα Χριστούγεννα των άλλων

Στο μαγαζί στόλισαν 2 σειρές φωτάκια, 3 γιρλάντες και ένα μικροσκοπικό άσπρο δεντράκι με πέντε στολιδάκια επάνω του. Το θέαμα είναι λιγάκι μίζερο, πρόχειρο και βιαστικό, από την άλλη όμως, άλλαξε κάπως την ατμόσφαιρα. Έγινε πιο ζεστή και υποθέτω, πιο χαρούμενη…

Στο μαγαζί, ιδιαίτερα τα βράδια, βλέπεις ανθρώπους μοναχικούς, αδιάφορους, που έχουν κάνει αυτή την αδιαφορία και την μιζέρια τρόπο ζωής, η άμυνα τους απέναντι στην χαρά των άλλων. Οι περισσότεροι δεν στόλισαν χριστουγεννιάτικα το σπίτι τους και οι ελάχιστοι που το επιχείρησαν, το έκαναν περισσότερο από υπακοή σε ένα έθιμο, που γι’ αυτούς πλέον είναι ένα ενοχλητικό έθιμο. Αλλά οι συνήθεια είναι πάντα συνήθεια. Είναι επιθετικοί όλες τις γιορτινές ημέρες, αηδιάζουν με τις καθιερωμένες υπερβολές, χλευάζουν εκείνους που προσπαθούν να φτιάξουν γιορτινό κλίμα, είναι απότομοι και κατσούφηδες.

     Βλέπεις όμως πως πρόκειται για ανθρώπους μοναχικούς, χωρίς φίλους, χωρίς οικογένεια, άνθρωποι χωρισμένοι, άνθρωποι κενοί, που αναζητούν πρόσκαιρες συντροφιές και θρέφουν μάταιες ελπίδες. Η μοναξιά σε κάνει επιθετικό, κακοπροαίρετο, μίζερο. Το βλέμμα τους όμως κρύβει απόγνωση. Και παρά την μαύρη τους διάθεση, παρά την επιδεικτική απαξίωση απέναντι στην γιορτινή ατμόσφαιρα, όλη την ώρα κάθονται και χαζεύουν το μικροσκοπικό δεντράκι στην γωνία της μπάρας. Ξαφνικά ξεχνάνε πως υπάρχουν κι άλλοι γύρω τους, σιωπούν και καρφώνουν το βλέμμα τους στα λιγοστά φωτάκια του δέντρου. Τους καταλαβαίνω. Το ίδιο έχω αρχίσει να κάνω και εγώ. Δεν κοιτάζουν το ίδιο το δέντρο, κοιτάζουν μέσα και πέρα από αυτό. Κοιτάζουν βαθιά στην ψυχή τους, χάνονται σε αναμνήσεις, μεθάνε με πίκρα και, ο πόνος τους, γίνεται ένα ακόμη φτωχό στολιδάκι επάνω στα άσπρα κλαδιά…

Έχω πολλά χρόνια να στολίσω δέντρο. Κάποτε το έκανα με χαρά και αστείους τσακωμούς σχετικά με την αισθητική της διακόσμησης που την ήθελα όσο πιο κιτς μπορεί να γίνει, πλέον όμως έχω πολλά, πάρα πολλά χρόνια να το κάνω. Μου αρέσει όμως να το βλέπω (τις λίγες φορές που θα το κοιτάξω γιατί συνήθως το αποφεύγω). Συνήθως μου προκαλεί πόνο, υπάρχουν όμως φορές που πασχίζει να αναβοσβήσει μικρές λάμψεις χαράς. Τότε φαντάζομαι πως βρίσκομαι με όλους τους ανθρώπους που αγαπώ και το στολίζουμε γελώντας και ακούγοντας μουσική. Ωραία φαντασίωση. Δεν την προσπάθησα ποτέ και απ’ ότι φαίνεται, θα μείνει απλά μια φαντασίωση.

     Σκέφτομαι με πίκρα την μητέρα μου που κάθε χρόνο το στολίζει μόνη της (από τις ελάχιστες χαρές που αν και ζορίζεται, θέλει να απολαύσει) και το κάνει πάντα όμορφο, έστω κι αν τελευταία διακρίνω μια βιασύνη. Την δικαιολογώ. Έτσι κι αλλιώς, το χριστουγεννιάτικο δέντρο είναι ένα ακόμα από εκείνα τα πράγματα που έμαθα πια να τα βρίσκω έτοιμα. Τι θα συμβεί άραγε όταν κάποια στιγμή η μητέρα μου δεν θελήσει να στολίσει;

     Νιώθεις και εσύ πως τις περισσότερες φορές πιέζουμε τον εαυτό μας να λιγοστέψει τις όποιες -ελάχιστες- χαρές έχει να προσφέρει η ζωή; Υπάρχουν πολύ απλές απαντήσεις σε ερωτήματα που τα θέτουμε με τέτοιο τρόπο, ώστε να φαίνονται όσο το δυνατόν πιο περίπλοκα.

Σκέφτομαι και τον συγχωρεμένο τον θείο μου, να κάθεται μόνος του παραμονή Χριστουγέννων σε εκείνη την παγωμένη παράγκα στην Πεντέλη. Συνήθως δεν στόλιζε ποτέ. Μόνο τη μακρινή εποχή που ήταν ακόμη γερός και διαυγής, στόλιζε την βιτρίνα του μαγαζιού του, αλλά και τότε όχι πολλά πράματα. Ίσα για να ξεγελά τους πελάτες. Τα τελευταία Χριστούγεννα της ζωής του, είχε πάρει ένα κλαδί πεύκου και του κρέμασε επάνω 2-3 κόκκινες μπάλες που βρήκε σε κάτι σκονισμένα κουτιά. Βρήκε και κάτι φωτάκια και τα τοποθέτησε στον τοίχο πάνω από την αυτοσχέδια βιβλιοθήκη του. Την ημέρα που τον επισκέφθηκα και είδα τον «λιτό» στολισμό του, κατάλαβα πως αυτό που πρώτα τον λύγισε δεν ήταν η αρρώστια, αλλά η μοναξιά. Μετάνιωσα για όλα τα Χριστούγεννα που δεν τον πίεσα να τα γιορτάσει μαζί μας, που δεν πίεσα τους άλλους να τα περάσουμε μαζί του. Μετάνιωσα αλλά ήταν πλέον πολύ αργά…

Μου είχε πει κάποτε: «Αν δεν έχεις λεφτά, κανείς δεν σε αγαπάει…»

Άνθρωποι περπατούν έξω στο πεζοδρόμιο, αργά και με το κεφάλι σκυφτό. Μεγάλοι άνθρωποι, ηλικιωμένοι. Δείχνουν κουρασμένοι, δείχνουν χαμένοι, δείχνουν μόνοι. Παρακολουθώ δειλά από την τζαμαρία την απόγνωση και την μοναξιά τους και υπάρχουν στιγμές που θέλω να πεταχτώ από το σκαμπό, να βγω τρέχοντας έξω και να τους αγκαλιάσω. Δεν υποφέρεται τόση στεναχώρια. Δε μπορείς να συνεχίσεις να ζεις χωρίς πια να ονειρεύεσαι, χωρίς σκοπό, χωρίς να έχεις κάποιον να πιστεύεις και να σε πιστεύει. Δεν έχει νόημα. Γιατί να κάνεις το ένα, γιατί να γίνεις το άλλο; Γιατί να παλέψεις; Η ατυχία, οι δυσκολίες, είναι ένας ιός και κάποιοι φροντίζουν να παίρνουν τα μέτρα τους. Εμβολιάζονται και εμβολιάζουν.

     Τους παρακολουθώ δισταχτικά και προσπαθώντας να μην με καταλάβουν (οι δυστυχισμένο άνθρωποι δεν καταλαβαίνουν ότι η δυστυχία τους γίνεται αντιληπτή) και νιώθω τα ψυχρά χέρια μιας τρομαχτικής διαπίστωσης να αγγίζουν την καρδιά μου. Μήπως είμαι πια κι εγώ ένας από αυτούς; Μήπως σύντομα θα βαδίζω δίπλα τους;

Είναι δυνατόν η ευτυχία του ενός να είναι μερικές φορές η δυστυχία του άλλου;

Σκόπευα φέτος να πάρω μικρούς και μεγάλους και να ξεχυθούμε σε δρόμους και βουνά αναζητώντας καλικάντζαρους και ξωτικά. Εξοπλίστηκα με περισσότερες «γνώσεις», έμαθα δεκάδες ενδιαφέρουσες παραδόσεις που όσο κι αν εκνευρίζουν κάποιους «λογικούς», η μαγεία τους δίνει μια ακόμη μυστηριακή νότα στην όλη ατμόσφαιρα και κάνει αυτό το δωδεκαήμερο (ανεξάρτητα με τον αν είσαι πιστός η όχι) «θελκτικό» όχι μόνο στα παιδιά, αλλά και σε εκείνους που νιώθουν ακόμα παιδιά. Σκόπευα επίσης να αφήσω το φως (η μέρα αρχίζει και πάλι να μεγαλώνει) να αγγίξει λίγα από τα σκοτάδια μου και να ελπίσω πως η νέα χρονιά ίσως επιτρέψει στην τύχη να σκάσει έστω ένα τόσο δα χαμογελάκι. Σκόπευα…

      Η νέα χρονιά δεν είναι κάποιο μαγικό ξόρκι, δεν είναι κάτι υλικό, δεν είναι καν κάτι θεϊκό. Είναι μια ημερομηνία, μια χρονολογία, 4 απλοί αριθμοί. Δεν έχει ειδικές ικανότητες και δεν αλλάζει κάτι μόνη της. Αν είναι κάτι να αλλάξει αυτό πρέπει να το προσπαθήσεις εσύ. Δεν μπορείς όμως μόνος σου. Δεν θα έχει αντίκρισμα. Φαίνεται λοιπόν, πως η (μόνο στα χαρτιά) νέα χρονιά θα είναι χειρότερη από την προηγούμενη η μάλλον όχι χειρότερη, δεν ήταν τόσο άσχημη η προηγούμενη. Η νέα χρονιά και κάθε επόμενη απλώς θα χειροτερεύει. Και όλο θα χειροτερεύει...

     Όχι για όλους. Όχι ακόμα…

Τα Χριστούγεννα είναι για άλλους. Για αυτούς που έχουν ακόμη την δύναμη (και τις τσέπες) να ευχηθούν και να περάσουν καλά. Ο κόσμος είναι ένα πολυτελές μπουρδέλο όπου όλοι οι πελάτες θέλουν να πηδήξουν την ίδια πουτάνα. Και εμείς τι κάνουμε γι’ αυτό; Διαφημίζουμε αυτή την συγκεκριμένη πουτάνα για να προσκαλέσουμε ακόμα περισσότερους πελάτες. Πόσο να αντέξει πια η άμοιρη;

Ξέρεις, κάνεις λάθος ενώ σκέφτεσαι σωστά. Αδικείς τον εαυτό σου και αδικείς και τους άλλους, γιατί αναζητάς δίκιο εκεί που δεν πρέπει. Εκτός… εκτός αν εγώ δεν ξέρω κάτι. Η καρδιά είναι πολύ περισσότερα από ένα απλό όργανο, αλλά την καρδιά εσύ μονάχα την ακούς, εσύ τη νιώθεις, γιατί είναι μέσα σου. Μιλάει η καρδιά. Κανείς όμως δεν μπορεί να μαντεύσει τι σου λέει, κανείς δεν ξέρει! Μονάχα εσύ. Ο τοίχος που χτίζουμε (συχνά με «καλή» βοήθεια) για να προστατευτούμε, τελικά μας απομονώνει. Γίνεται η φυλακή μας…

Είσαι ένα ξεχασμένο ερείπιο, αλλά θέλεις να αλλάξεις τα πράγματα, θέλεις να προσπαθήσεις, μα διστάζεις, γιατί δεν ξέρεις πόσο σοβαρό μπορεί να είναι το «ράγισμα» στο γυαλί και φοβάσαι πως κάθε προσπάθεια θα είναι ανέλπιδη και καταδικασμένη, γιατί θα φαίνεται απλά σαν προσπάθεια, όχι σαν κάτι αληθινό, όχι σαν κάτι επιθυμητό. Δεν πρέπει να αφήνουμε παρόμοια «ραγίσματα» να μεγαλώνουν, όχι αν ακόμα πιστεύουμε πως υπάρχει χρόνος, πως κάτι καλό βγαίνει πάντα μέσα από τα άσχημα, όχι αν νιώθουμε, όχι αν αγαπούμε. Είμαστε μεγάλοι άνθρωποι, δεν είμαστε παιδιά (κρίμα) και μπορούμε να παλεύουμε, μπορούμε να συζητούμε. Συζητήσεις με ουσία, συζητήσεις που αποσκοπούν σε κάτι σωστό, όχι άδειες κουβέντες επιβεβαίωσης. Μπορεί να λύσει πολλά προβλήματα η επικοινωνία…

Ο Μπομπ Σφουγγαράκης παραμένει απίστευτα σιωπηλός εδώ και πολλές μέρες, σα να προσπαθεί να προειδοποιήσει πως αυτή η σιωπή θα είναι πλέον μόνιμη. Η αλλαγή στην τεράστια λίστα των πρόσφατων κλήσεων πονάει απίστευτα και οι ευχές που όφειλαν να ανταλλαχθούν τις μέρες που έρχονται, είναι πια τόσο λίγες… Τόσο οδυνηρά λίγες. Τα Χριστούγεννα των άλλων βρίσκονται στο κατώφλι αλλά δεν χτυπούν την πόρτα για να μπουν μέσα. Όχι, δεν θα χτυπήσουν. Θα στέκονται εκεί έξω για να σε αφήνουν να τα βλέπεις, να τα ζηλεύεις, να τα επιθυμείς…