The Witch (2016)

Πόσο τρομαχτικός μπορεί να είναι δηλαδή, ένας λαγός;

Το 2016 εκτός από «θανατηφόρος ιός» του καλλιτεχνικού κόσμου, έφερε (η πρόκειται να φέρει) κάποιες ταινίες τρόμου οι οποίες (κακώς) έχουν δημιουργήσει μεγάλες προσδοκίες. Ίσως να φταίει το γεγονός πως το συγκεκριμένο κινηματογραφικό είδος περνά μια κρίση (κυρίως λόγω των φθηνών παραγωγών, των αρπαχτών και της εκνευριστικά επαναλαμβανόμενης «κουλτουροποίησης» του), ίσως η οικονομική και ηθική κρίση που έχει οδηγήσει τους πάντες σε άπειρα live streamings και λιγότερες εισαγωγές ταινιών, ίσως οι υπερβολικά χαμηλές και εύκολα προβλέψιμες απαιτήσεις της νέας γενιάς, ίσως η μεγάλη διαφήμιση και τα εξαιρετικά trailers που διαφέρουν όπως η νύχτα με την μέρα από το κυρίως έργο, ίσως… σημασία έχει πως το 2016 γέννησε μεγάλες προσδοκίες.

Το «The Witch» πλασαρίστηκε ως μια πολύ τρομαχτική ταινία και σε αυτό συνέβαλε το πραγματικά πολύ δυνατό trailer του, (πρόσθεσε και τις φήμες περί υποστήριξης της ταινίας από την εκκλησία του σατανά και διάφορες τέτοιες γραφικότητες), έτσι όπως είναι λογικό γέννησε αυτές τις μεγάλες προσδοκίες που λέγαμε. Προβλήθηκε για πρώτη φορά τον Ιανουάριο του 2015 στο Φεστιβάλ Σάντανς, όπου απέσπασε το Βραβείο Σκηνοθεσίας. Την διανομή της ταινίας στις ΗΠΑ ανέλαβε η εταιρεία Α24 επιλέγοντας να την κρατήσει στο «συρτάρι» για ένα περίπου χρόνο αυξάνοντας κι άλλο τις προσδοκίες και δημιουργώντας εξαιρετικές εντυπώσεις. Η Universal ανέλαβε την διανομή της ταινίας στον υπόλοιπο κόσμο και αυτός είναι και ο λόγος που το «The Witch» θα κυκλοφορήσει σε DVD (εκτός της προβολής της ετήσιο φεστιβάλ ταινιών τρόμου Horrorant). Οι ταινίες τρόμου (εκτός κάποιων ελαχίστων εξαιρέσεων) δεν τα πάνε και πολύ καλά εισπρακτικά στην χώρα μας και αυτός είναι και ο λόγος που δεν είδαμε ποτέ στη μεγάλη οθόνη εξαιρετικές ταινίες τρόμου, όπως το καταπληκτικό «Sinister» η το συμπαθέστατο «The Visit», την πρόσφατη ταινία του M. Night Shyamalan.

    Η θετική επίσης βαθμολόγηση της ταινίας σε γνωστά sites παρουσίασης και κριτικής ταινιών με τον γνωστό «υποχθόνιο» τρόπο, σε σύγκρουση με τις αφοριστικές κριτικές εξίσου υποχθόνιων «ειδικών» που έχουν κάνει επάγγελμα το θάψιμο, δημιούργησε (φυσικά) διχασμό που απλά εξυπηρέτησε την προώθηση της ταινίας. Και όπως πάντα σε αυτές τις περιπτώσεις, η αλήθεια βρίσκεται (περίπου) κάπου στη μέση.

Στο «The Witch» παρακολουθούμε την ιστορία μιας οικογένειας χριστιανών στην Αμερική του 17^ου αιώνα, η οποία εξορίζεται από την πουριτανική κοινότητα όπου διέμενε (πρέπει να μαντέψεις για ποιον λόγο ακριβώς εξορίζεται – στην ουσία γιατί ο πατέρας υποτίθεται πως αποδοκίμαζε δημόσια την απομάκρυνση των ανθρώπων από τον Λόγο) και αναγκάζεται να εγκατασταθεί σε ένα απομονωμένο σπίτι στο δάσος. Εκεί, η ανεξήγητη εξαφάνιση του μωρού της οικογένειας θα αποτελέσει το τρομαχτικό ξεκίνημα μιας σειράς παράξενων γεγονότων που θα φέρουν στο προσκήνιο μυστικά και θα δοκιμάσουν την πίστη και την λογική των μελών αυτής της ταλαίπωρης οικογένειας…

Ο Robert Eggers σκηνοθετεί μια δική του ιστορία, αποδίδοντας με μαεστρία τη μουντή ατμόσφαιρα του τοπίου, ενώ προσφέρει και μερικά θαυμάσια πλάνα όπως στην αρχή της ταινίας (μετά από μια σκηνή που είναι και η μοναδική που ενδέχεται να «ενοχλήσει») της μορφής μπροστά στο τεράστιο γεμάτο φεγγάρι ή τα κοντινά στο πρόσωπο της πανέμορφης Anya Taylor-Joy, της ανερχόμενης 20χρονης πρωταγωνίστριας. Η μουσική επίσης (και γενικότερα ο ήχος) του φιλμ είναι πραγματικά εφιαλτική, αλλά στην ουσία αποτελεί το μοναδικό στοιχείο που προσφέρει κάποιες στιγμές τρόμου στην ταινία. Το πρόβλημα είναι πως ο Eggers θέλει να περάσει κάποια «μηνύματα» στο έργο, κυρίως για να προκαλέσει την φανατισμένη χριστιανική ηθικολογία και ίσως για να πει και κάτι σχετικά με την αποικιοκρατία, καταλήγει όμως να παρουσιάζει περισσότερο ανθρώπινες αδυναμίες και να απλουστεύει υπερβολικά το σενάριο. Γιατί μπορεί οπτικά το «The Witch» να επιτυγχάνει ορισμένα εξαιρετικά αποτελέσματα, σεναριακά όμως δημιουργεί κενά, απλουστεύσεις και παρερμηνίες, κινούμενο γύρω από ένα ασαφές σκοτεινό υπόβαθρό που… απλά υπάρχει. Η πλοκή (αν και όπου συναντάται) ξετυλίγεται ποοολύ νωχελικά και κάποια πράγματα συμβαίνουν απλά για να συμβούν, ενώ κατά την άποψη μου κάποιες συμπεριφορές είναι εκνευριστικά ανερμήνευτες και κάποιες ερμηνείες, απλά υπερβολικές.

Θα μπορούσες να το πεις και κοινωνικό δράμα όπου ανάμεσα στα ηθικά, σεξουαλικά, φανατισμένα και συντηρητικά διλήμματα της οικογένειας, υποβόσκει και ένα κακό που μοιάζει όμως να γεννάται για να βρει ουσία ο τίτλος του φιλμ, ώστε να μη μοιάζει παραπλανητικός! Σαν κοινωνικό δράμα ξεδιπλώνεται ανεπιτυχώς χωρίς να κατορθώνει να εμβαθύνει (κάτι που θα το έκανε αφόρητα κουραστικό) και σαν ταινία τρόμου αποτυγχάνει να διεισδύσει στην καρδιά του κακού, να παρουσιάσει κατανοητά την ύπαρξη του όποιου τρόμου και να δικαιολογήσει τον τίτλο του, καταλήγοντας έτσι σε ένα φινάλε που είτε απλουστεύει είτε περιπλέκει κάθε ερμηνεία. Τα μεγάλα μάλιστα μαύρα κενά ανάμεσα σε σκηνές έντασης σαν τηλεοπτικό σήριαλ και η χτυπητή κάποιες στιγμές low budget αισθητική του, είναι δυνατό να προκαλέσουν αρκετά χασμουρητά. Είναι δύσκολο να γίνουν κατανοητά όλα αυτά χωρίς να καταφύγω σε spoilers, αλλά πως αλλιώς να περιγράψεις αυτή την διφορούμενη εμπειρία; Η σχετικά άμεση (μετά από 3 ημέρες) επανάληψη αυτής της «εμπειρίας» που έγινε με σκοπό την κατάληξη σε κάποιο πιο ουσιαστικό συμπέρασμα, κατέληξε μια επίπονα κουραστική «αγγαρεία» και αυτό με έβαλλε σε σκέψεις.

Η τεχνική του «The Witch» (αν θεωρήσουμε πως όντως είναι τεχνική και όχι σεναριακά και σκηνοθετικά ατοπήματα) διαφέρει από τις περισσότερες αμερικάνικες ταινίες τρόμου. Δεν παρουσιάζει άπειρα και ανούσια jump scares ή παράλογες και άμυαλες αποφάσεις και βασίζεται κυρίως στην ατμόσφαιρα. Βέβαια, μερικά καλά και προσεχτικά τοποθετημένα jump scares σαφώς και συμβάλλουν θετικά στις ταινίες, αλλά στο «The Witch» προσπαθούν τόσο να αποφευχθούν όσο και να παρουσιαστούν πιο «καλλιτεχνικά», δημιουργώντας σασπένς που εγώ προσωπικά δεν το αντιλήφθηκα. Η επανάληψη για παράδειγμα της παρουσίας ένας λαγού (!) συνοδευόμενη από κατάλληλη ηχητική υπόκρουση, υποτίθεται πως πρέπει να τρομάξει, αλλά πως στο καλό να γίνει αυτό; Πόσο τρομαχτικός μπορεί να είναι δηλαδή, ένας λαγός; Και γιατί να είναι τρομαχτικός ο λαγός; Τι συμβολίζει; Από την άλλη, πως και γιατί τα μικρότερα μέλη της οικογένειας συμπεριφέρονται τόσο παρανοϊκά; Μου θυμίζουν το παιδί ενός γείτονα που καθημερινά το ακούω αλλά ποτέ δεν το έχω δει. Ένα παιδί που είτε το πάνε κάθε μέρα για θυσία αλλά στο τέλος το μετανιώνουν, είτε είναι δαιμονισμένο! Η μαύρη κατσίκα επίσης, το μοναδικό «αστέρι» του φιλμ, πως βρέθηκε εκεί; Και πάει λέγοντας… Αξίζει να σημειωθεί πως και οι διάλογοι σε πολλά σημεία, θυμίζουν αυτούς της «Λάμψης» του Φώσκολου, χωρίς να επεκταθώ περισσότερο! Είναι μια ταινία που έχει πολύ καλές ιδέες αλλά τις παρουσιάζει πολύ άστοχα.

Μπορώ να πω με βεβαιότητα πως ο Robert Eggers επιδεικνύει ταλέντο, αλλά δεν είμαι το ίδιο βέβαιος αν αυτό το ταλέντο αφορά το συγκεκριμένο κινηματογραφικό είδος στο οποίο προσπαθεί να μας πείσει ότι ανήκει η ταινία του. Η εξαιρετική φωτογραφία και μουσική του «The Witch» το καθιστά μια ενδιαφέρουσα καλλιτεχνικά, ταινία, αλλά σαν ταινία τρόμου το πιο τρομαχτικό της στοιχείο είναι το εξαιρετικό και τελείως παραπλανητικό της trailer! Είναι ένα φιλμ που απευθύνεται σε λίγο κόσμο, σίγουρα δεν είναι το πιο τρομαχτικό και δεν δικαιολογεί σε κανένα σημείο τις προσδοκίες που δημιούργησε. Είναι απλώς ενδιαφέρον, απαιτεί την κατάλληλη διάθεση και προσφέρεται για συζήτηση και ποικίλες ερμηνείες.

6/10