Whiplash - Χωρίς Μέτρο (2014)

Ένα πραγματικό διαμάντι του ανεξάρτητου αμερικάνικου κινηματογράφου, μια δυνατή εμπειρία γεμάτη ένταση και ρυθμό και ένα συγκλονιστικό 9λεπτο, καταδικασμένο να γίνει κλασικό, που θα θυμάσαι για πολύ καιρό. Το «Whiplash» είναι η απόλυτη έκπληξη της χρονιάς…

Ο νεαρός και αντικοινωνικός Andrew (Miles Teller), καταδιωκόμενος από το φάντασμα της αποτυχίας του πατέρα του ως συγγραφέας, είναι ένας ταλαντούχος ντράμερ που φοιτά σε ένα από τα καλύτερα μουσικά σχολεία της χώρας και ονειρεύεται μια σπουδαία μουσική καριέρα. Η ευκαιρία για αυτή την καριέρα εμφανίζεται όταν ο Terence Fletcher (J.K. Simmons), ένας τελειομανής και απίστευτα απαιτητικός καθηγητής και μαέστρος της jazz, θα τον επιλέξει ως μέλος της πολυβραβευμένης μπάντας του. Όταν όμως αρχίσουν οι πρόβες, η σκληρή, ακραία και σαδιστική συμπεριφορά του καθηγητή, δοκιμάζει τα όρια του Andrew, τα οποία εκείνος καλείται να ξεπεράσει αν θέλει να παραμείνει στη μπάντα.

Το 2012 ο σκηνοθέτης – σεναριογράφος Damien Chazelle, είχε την ιδέα για μια μουσική ταινία, όμως δεν έβρισκε χρηματοδότες για να την πραγματοποιήσει. Έτσι έφτιαξε το 2013 μια ταινία μικρού μήκους και υπέβαλε συμμετοχή στο Sundance film festival. Η επιτυχία της ταινίας στο φεστιβάλ, έφερε και την χρηματοδότηση που περίμενε, ώστε να φτάσουμε στο 2014 και την κυκλοφορία του «Whiplash», τα γυρίσματα του οποίου κράτησαν μόλις 19 μέρες.  Ο Damien Chazelle μεταφέρει στην οθόνη κάτι από τις νεαρές του εμπειρίες ως ντράμερ, πλαισιωμένες από την θρυλική ιστορία του τεράστιου Charlie Parker. Στην ηλικία των 16-17 ετών, ο Charlie Parker, θεωρούνταν μέτριο ταλέντο της jazz, κάτι όμως συνέβη γιατί μέχρι τα 19 του έπαιζε ξαφνικά το καλύτερο σαξόφωνο που έχουμε ακούσει μέχρι σήμερά. Πως έγινε αυτό; Σύμφωνα με τον θρύλο, μια νύχτα ο Charlie έπαιξε σε ένα κλαμπ και τα θαλάσσωσε στο σόλο του. Ο μόνιμος ντράμερ του έριξε ένα κύμβαλο στο κεφάλι και το κοινό τον γιούχαρε. Πήγε για ύπνο με δάκρυα στα μάτια και μουρμουρίζοντας ότι θα τους δείξει. Εξασκήθηκε σαν τρελός για τον επόμενο χρόνο και μετά επέστρεψε στο κλαμπ όπου άφησε τους πάντες άφωνους, παίζοντας ένα καταπληκτικό σόλο. Αυτή είναι και η ιστορία που ο απαιτητικός καθηγητής Terence Fletcher στο φιλμ, έχει ως απόλυτο πρότυπο.

Το «Χωρίς Μέτρο» είναι μια πολύ δυνατή ταινία, έστω κι αν δεν της φαίνεται. Από την αρχή μέχρι το τέλος κυριαρχεί η απόλυτη ένταση και οι εκπληκτικές ερμηνείες των πρωταγωνιστών που απογειώνουν ένα φιλμ που υπό άλλες συνθήκες μπορεί και να χαρακτηριζόταν τετριμμένο. Απίστευτα αληθινοί χαρακτήρες με καθηλωτικές ερμηνείες που σε εγκλωβίζουν στην πραγματικότητα τους, βιώνοντας έντονα μια μοναδική εμπειρία που δύσκολα θα ξεχάσεις. Το μοντάζ είναι μαεστρικό, η μουσική υπέροχη, τα κοντινά πλάνα αριστουργηματικά και τα συναισθήματα τόσο έντονα, που σε παρασύρουν στον ρυθμό τους παραβλέποντας την όποια αδυναμία του φιλμ. Και θα βιώσεις πολλά συναισθήματα. Χαρά, οργή, λύπη, άγχος, πάθος, αγωνία… Εξαιρετικό αποτέλεσμα που οφείλεται κυρίως στις συνταρακτικές ερμηνείες των πρωταγωνιστών και την αριστουργηματική προσέγγιση του σκηνοθέτη.

Μέσα σε όλα, το «Χωρίς Μέτρο» είναι και ένας έξυπνος ύμνος στην jazz, μουσική που την χαρακτηρίζει η ιδιοφυία και οι αριστοτεχνικοί αυτοσχεδιασμοί. Δεν θα μπορούσε να λείπει φυσικά το ομότιτλο «Whiplash» του Hank Levy, συνθέτη που έμεινε στην ιστορία για τους παράξενους ρυθμούς των συνθέσεων του, και άλλα κλασικά κομμάτια όπως το «Caravan» των Duke Ellington και Juan Tizol, το «Untoit» του Stan Getz  και άλλες φοβερές μουσικές του Duke Ellington. Υπάρχουν και ειδικά jazz κομμάτια που έγραψε ο συνθέτης Justin Hurwitz για την ταινία, καθώς και μια περίεργη μουσική επένδυση που ευτυχώς δεν χαλάει καθόλου το κλίμα. Η μουσική όμως και κυρίως τα υπέροχα πνευστά, λειτουργούν περισσότερο ως «κάθαρση» απέναντι στις γεμάτες ένταση στιγμές της υπερπροσπάθειας στα ντραμς. Είναι λογικό πως μονάχα ένας μουσικός (κυρίως drummer) μπορεί να καταλάβει καλύτερα το αριστοτεχνικό παίξιμο και την ακρίβεια στο μέτρο που επιβάλλει το συγκεκριμένο μουσικό είδος, είναι όμως τόσο δυνατή η ερμηνεία του Miles Teller και τόσο έντεχνα παρουσιασμένη από τον σκηνοθέτη, που ακόμα και εμείς οι «αδαείς» μπορούμε να νιώσουμε τον πόνο στα ματωμένα από την προσπάθεια χέρια του μουσικού. Ο Miles Teller παίζει ο ίδιος τα ντραμς στην ταινία. Για να ανταποκριθεί στις ανάγκες του ρόλου ο ηθοποιός, που παίζει ντραμς από τα 15 του χρόνια, έκανε μαθήματα 4 ώρες την ημέρα, 3 μέρες την εβδομάδα μέχρι το γύρισμα. Λέγεται πως αρκετό από το αίμα που βλέπουμε στις μπαγκέτες και στα ντραμς είναι το δικό του.

Για να «γκρινιάξω» και λίγο, το «Whiplash» έχει και τις αδυναμίες του. Βασικό χαρακτηριστικό αυτών των αδυναμιών είναι η κραυγαλέα απουσία όλων των υπόλοιπων χαρακτήρων. Υπάρχει η σχέση με τον πατέρα που δεν αναπτύσσεται καθόλου, η σχέση με την κοπέλα που επίσης δεν αναπτύσσεται καθόλου, μερικά ψυχολογικά αδιέξοδα που εξίσου δεν αναπτύσσονται καθόλου και η απουσία επικοινωνίας με τα υπόλοιπα μέλη της μπάντας. Ο Andrew πραγματικά, δεν αλλάζει κουβέντα με τους υπόλοιπους! Από την άλλη, υπάρχουν κάποιες υπερβολές που δεν στιγματίζουν όμως το έργο και η επαναλαμβανόμενη αμερικάνικη δραματική συνταγή (σχολείο, στρατός, δουλειά) που βασίζεται στην άποψη πως ο μόνος τρόπος για να πετύχεις, είναι να υποφέρεις μέχρι να ματώσεις. Ίσως χρειαζόταν λίγη παραπάνω διάρκεια για να αναπτυχθούν και οι υπόλοιπες πτυχές της ιστορίας, αυτό όμως το δικαιολογώ γιατί θα υπήρχε ο κίνδυνος να χάσει τον ρυθμό του και ίσως να κουράσει. Παρά τις «γκρίνιες» όμως, το «Whiplash» είναι ένα εξαιρετικό 2 men show, και μια σκληρή μάχη μέχρι τελικής πτώσεως πάνω στην αμείλικτη αρένα της μουσικής (η καλύτερα των τυμπάνων).

Το «Whiplash» είναι μια μοναδική εμπειρία που προτείνω ανεπιφύλακτα. Ομολογώ πως ξεκίνησα να το βλέπω παραμένοντας επιφυλακτικός για πολύ ώρα, όμως με συνεπήρε με την ένταση και την δύναμη του, και τις εκπληκτικές ερμηνείες των πρωταγωνιστών. Ο J.K. Simmons δε, ακόμα και με τις υπερβολές του, είναι κάτι παραπάνω από εξαιρετικός. Είμαι επίσης απόλυτα βέβαιος πως μετά από αυτό το έργο, όλοι θα δουν με διαφορετικά μάτια την jazz και σίγουρα θα αναζητήσουν το soundtrack.

Πάρα πολύ καλή ταινία που θα την συζητάμε για πολύ καιρό. Τα τελευταία συγκλονιστικά λεπτά της, θα μείνουν στην ιστορία!

(9/10)