Κρίση ταυτότητας

Τον τελευταίο καιρό, μέσα σε όλο αυτόν τον χαμό (προεκλογικό & μετεκλογικό) και την αρνητική στάση διαφόρων (ντόπιων και «εταίρων») απέναντι στην Ελλάδα, συνειδητοποιώ όλο και περισσότερο την «λήθη» στην οποία βυθιζόμαστε και την απώλεια εκείνου του κάποτε υψηλού φρονήματος που υποτίθεται ότι μας διακατείχε ως λαό…

Πρόκειται για ένα πρόβλημα που έχει προκύψει εδώ και πολλά χρόνια και αφορά αυτό που οι «γραφικοί» περιγράφουν ως κρίση ταυτότητας. Έχει ξεκινήσει σαφώς από την δογματικά προσανατολισμένη παιδεία μας, αλλά κυρίως από την εκπληκτικά οργανωμένη βιομηχανία παραγωγής άβουλων ανθρώπων! Ανθρώπων χωρίς ενδιαφέροντα, στόχους και φιλοδοξίες, ανθρώπων που μεγαλώνουν χωρίς πεποιθήσεις, χάνοντας την υπερηφάνεια και τον αυτοσεβασμό τους,  που μπλέκουν στα δίχτυα της παραπληροφόρησης και καταλήγουν μαρονιέτες που ζουν με την ψευδαίσθηση της ελεύθερης βούλησης.

Ο φόβος, η τρομοκρατία, η προπαγάνδα, η «ιδιαίτερη» ενημέρωση και τα ξενόφερτα πρότυπα, έχουν διαμορφώσει ένα νέο είδος συνείδησης, αυταρχικό και παγκόσμιο. Σκεφτόμαστε παγκόσμια, λειτουργούμε παγκόσμια, υιοθετούμε παγκόσμια προβλήματα ως δικά μας, με αποτέλεσμα να ξεχνούμε, να αδιαφορούμε, να μεταλλασσόμαστε… 

Ο τρόπος ζωής (γνωστός ως lifestyle) που βιώνουμε ως καθημερινότητα, απέχει αιώνες από την προσωπική μας πραγματικότητα, είναι όμως τόσο οικείος που αδυνατούμε να πράξουμε διαφορετικά. Δημιουργήθηκε η ανάγκη του φθόνου ώστε να καταργηθεί η διαφορετικότητα και ο άνθρωπος υιοθέτησε ως μοναδικό σκοπό της ζωής του, την μίμηση και την απεγνωσμένη προσπάθεια να αποκτήσει όσα κατέχουν και βιώνουν τα πρότυπα του.

Στην μουσική για παράδειγμα, οικειοποιηθήκαμε αυτά που κάποτε διαχώριζαν τους λαούς και μας έκαναν πραγματικά ξεχωριστούς, με αποτέλεσμα πολλές φορές να επιφέρουμε μόνοι μας μια κατάσταση που ίσως να μην είχε εμφανιστεί ποτέ. Ο έφηβος που μεγαλώνει μέσα στην βία και τον φόβο στις γειτονιές του Μπρόνξ (για παράδειγμα), βρίσκει διέξοδο στην μουσική και προστατεύεται από το άσυλο που του προσφέρουν οι συμμορίες. Πέρασε τα βιώματα του μέσα στην μουσική του και σε αυτά τα βιώματα η βιομηχανία της μουσικής ανακάλυψε το χρυσωρυχείο που εδώ και καιρό αναζητούσε. Ξαφνικά τα βιώματα του έφηβου από το Μπρόνξ έγιναν γνωστά σε όλο τον κόσμο και εκατομμύρια άλλοι έφηβοι σε όλο τον πλανήτη αγόρασαν την μουσική του.

Αυτό όμως που έλειπε, ήταν η ανάγκη να κατανοήσουν οι παγκόσμιοι έφηβοι τα προβλήματα του ενός , έτσι δημιουργήθηκαν και οι κατάλληλες συνθήκες (με διάφορους τρόπους) ώστε χιλιάδες γειτονιές σε ολόκληρο τον πλανήτη να μοιάσουν εν τέλει με αυτή στο Μπρόνξ και να γίνουν επιτέλους κατανοητά όσα ειπώθηκαν στα τραγούδια. Υπήρξαν όμως περιπτώσεις που το Μπρόνξ δεν κατάφερε να φθάσει σε όλες τις γειτονιές. Τότε οι έφηβοι έφεραν εκείνη την γειτονιά στο μυαλό τους, ζώντας μια εικονική πραγματικότητα, υιοθετώντας συμπεριφορές και παρουσιαστικά που δεν είχαν καμία σχέση με όσα συνέβαιναν στις πραγματικές γειτονιές τους. Ήθη, παραδόσεις, προβληματισμοί και κοινωνικές συμπεριφορές, αλλοιώθηκαν και επικράτησαν αυτά που ταίριαζαν περισσότερο σε εκείνα των προτύπων. Η ειρωνεία σε όλα αυτά, είναι το αστείο τελικά αποτέλεσμα: Ο έφηβος του Μπρόνξ έγινε εκατομμυριούχος ενώ οι μιμητές και κύριοι υπεύθυνοι του πλουτισμού του, φυλακίστηκαν στην εικονική πραγματικότητα που οι ίδιοι δημιούργησαν!

Παραδείγματα όμως δεν βρίσκουμε μονάχα στην μουσική. Λογοτεχνία, κινηματογράφος, οτιδήποτε μπορεί να φθάσει με απλό και δημιουργικό τρόπο στον περισσότερο κόσμο, επέφεραν τα παραπάνω αποτελέσματα. Οι ήρωες μιας ταινίας βιώνουν καταστάσεις που θεωρούμε πως ταιριάζουν γάντι στη  περίπτωση μας, η που θεωρούμε πως θα μπορούσαν κάλλιστα να συμβούν και σε εμάς, όσο ακραίες οι ξένες και αν είναι. Πολλοί νέοι θεωρούν πιο πραγματικό μετά από ένα γερό hangover να μην θυμούνται τι έκαναν το προηγούμενο 24ωρο, από το να τους κόψει το ρεύμα η ΔΕΗ γιατί οι γονείς τους δεν μπόρεσαν να πληρώσουν τον λογαριασμό, και αυτό οδηγεί και σε αποχές του 30 – 40% στις εκλογές, καθώς η σκληρή πραγματικότητα της κοινωνίας της οποίας μέρος είναι και αυτοί, στο μυαλό τους δεν μπορεί να είναι αλήθεια!

Στα λογοτεχνικά και κινηματογραφικά όμως παραδείγματα, η λέξη κλειδί που ανέφερα προηγουμένως, είναι η «δημιουργικότητα». Υπάρχουν και στην Ελλάδα καλές ταινίες, όμως οι παραγωγές είναι φθηνές και δεν εντυπωσιάζουν. Το χαμηλό budget δυστυχώς περιορίζει την δημιουργικότητα, γι’ αυτό κάποιες καλές ταινίες «χαίρουν» περιορισμένης αποδοχής.

Χαρισματικοί λογοτέχνες υπήρχαν ανέκαθεν στην χώρα μας, όμως η βιομηχανία κέρδους απέρριψε τους Έλληνες και «θεοποίησε» τους ξένους, με αποτέλεσμα ο κόσμος να μην αναζητά ούτε για αστείο Έλληνες συγγραφείς που να ανήκουν στον χώρο για παράδειγμα, της επιστημονικής φαντασίας. Στην Ελλάδα, «σοβαροί» συγγραφείς θεωρούνται μονάχα οι «κουλτουριάρηδες» και σαφώς, οι παλιότεροι. Πολλοί μάλιστα αγνοούν παντελώς πως υπάρχουν εγχώρια έργα επιστημονικής φαντασίας, τρόμου ή «παραμύθια», και αυτό τελικά οδήγησε σε μια θεωρητικά παρακμή του είδους, που έδωσε άφθονο χώρο στους ξένους συγγραφείς. Έτσι, ο Ανδρέας, ο Κωστάκης, ο Μαθιός, ο Φάνης, ο Γκέκας, ο Δημητράκης, ο Γιώργος και ο Φουντούλης (από το «Τα Ψηλά Βουνά» του Ζαχαρία Παπαντωνίου), είναι καταδικασμένοι να ζουν στην σκιά του Χάρι Πότερ της Τζ. Κ. Ρόουλινγκ. Η ταύτιση μάλιστα με τον συγκεκριμένο ήρωα είναι απόλυτη και ο κόσμος της σχολής Χόγκουαρτς αποδείχθηκε πιο ρεαλιστικός από αυτόν για παράδειγμα, της Φρουτοπίας του μεγάλου Ευγένιου Τριβιζά.

Μήπως λοιπόν ήρθε επιτέλους η στιγμή να αναζητήσουμε την ταυτότητα μας; Μήπως ήρθε επιτέλους η στιγμή να γνωρίσουμε την χώρα μας, να μάθουμε την ιστορία της, να χαθούμε στις εντυπωσιακές παραδόσεις της; Οι ιστορίες που ακόμα διηγούνται οι ηλικιωμένοι σε κάποια χωριά, κάνουν τους αδερφούς Γκριμ να μοιάζουν με σχολιαρόπαιδα που απέτυχαν στο μάθημα της έκθεσης και υπάρχουν συχνά περιγραφές τόσο τρομαχτικές, που μπροστά τους ο άρχοντας Βόλντεμορτ δείχνει τόσο κακός όσο ο Wile E. Coyote!

Καλό είναι να γνωρίζεις όσα περισσότερα μπορείς, να διαβάζεις και να ακούς τα πάντα, να μαθαίνεις και να εκπαιδεύεσαι, αλλά χωρίς να ταυτίζεσαι, χωρίς να οικειοποιείσαι πράγματα που δεν σου ανήκουν και που σε απομακρύνουν από την πραγματικά ενός κοινωνικού συνόλου του οποίου μέρος είσαι και εσύ. Και αυτό βασικά αφορά όλους τους λαούς, όλα τα έθνη που αντιμετωπίζουν εξίσου την ίδια κρίση ταυτότητας.

 Άπειρα τραγούδια γράφτηκαν για το Βιετνάμ και άλλες τόσες κινηματογραφικές ταινίες , και είναι έργα που όλοι μας είδαμε και ακούσαμε, πολλά δε από αυτά ίσως και να τα λατρέψαμε, αλλά αυτός ο πόλεμος δεν ήταν δικός μας –εμείς βιώσαμε άλλους και μάλιστα ανατριχιαστικούς- όμως φθάσαμε να γνωρίζουμε περισσότερα για την Καμπότζη απ’ ότι για το Δίστομο! Με τον ίδιο τρόπο που απέχουμε από τις εκλογές επιλέγοντας την συγκεκριμένη ημέρα για το καθιερωμένο θαλάσσιο μπανάκι μας, με τον ίδιο τρόπο ακριβώς απέχουμε από την ίδια την χώρα και τα προβλήματα (όχι μόνο πολιτικά) που αυτή αντιμετωπίζει. Πότε λοιπόν θα ασχοληθούμε με αυτή την άμοιρη Ελλάδα;

Είναι όμορφη η χώρα μας, έχει τεράστια ιστορία, έχει εκπληκτικούς μύθους και απίστευτες παραδόσεις, εξαιρετικούς συγγραφείς, χαρισματικούς ηθοποιούς και ταλαντούχους μουσικούς (μόνο στην πολιτική χωλαίνει αλλά αυτό είναι κάτι που εμείς επιτρέπουμε να συμβαίνει), πρέπει απλά να την ανακαλύψουμε ή να της δείξουμε την απαιτούμενη προσοχή και αυτά που θα μας φανερωθούν ίσως και να μας αφήσουν με το στόμα ανοιχτό. Μα πάνω απ’ όλα πρέπει να σεβαστούμε όλα αυτά που κάποιοι μας κληροδότησαν και να δούμε, ίσως και λίγο εγωιστικά, πως όλα αυτά είναι προσωπική μας κληρονομιά. Μετά θα είμαστε έτοιμοι να περάσουμε και στα υπόλοιπα και μόνο τότε θα έχει βάση η κάθε μας κριτική.

Βλέπεις, η κρίση προϋποθέτει μέτρο σύγκρισης και για να λες πως είσαι σε θέση να κρίνεις, πρέπει να είσαι και σε θέση να γνωρίζεις…