Χρεοκοπία

Τα σενάρια, οι θεωρίες και οι υποθέσεις είναι αρκετά, το τοπίο όμως παραμένει θολό και εμείς -ως συνήθως - βρισκόμαστε στην μέση και προσπαθούμε απλά να καταλάβουμε τι μας οφελεί και τι όχι. Δεν βγαίνει έτσι άκρη και δεν θα πάρουμε ποτέ έντιμες απαντήσεις. 
Ας επιχειρήσουμε μια απλή ερμηνεία της χρεωκοπίας ή πτωχευσης μιας χώρας και ας αναλύσουμε τα πιο λογικά και πιο εμφανή προβλήματα που μπορεί να φέρει αυτή η κίνηση, τολμώντας παράλληλα να δούμε πως μπορεί αυτό (υποθετικά) να λειτουργήσει υπερ μας...

Βρισκόμαστε λίγες μόνο ώρες πριν αποφανθούν τα 2 μεγάλα κόμματα και κύριοι (αν και όχι μοναδικοί) υπαίτιοι της κατάντιας μας, πως θα προχωρήσουμε απο εδώ και στο εξής. Μου φαίνεται πραγματικά αστείο να κουβεντιάζω για κάτι που δεν το κατέχω προσπαθώντας να αναλύσω το "χάλι" της χώρας μου, ενώ οι πραγματικοί υπεύθυνοι θεωρούν πως μπορούν να με πείσουν πως (ανεξάρτητα με το αν η όχι λυμαίνονται την καρέκλα της εξουσίας), έχουν την λύση μέσα απο μια ανούσια στην κυριολεξία δήθεν συνεργασία, που αποσκοπά μονάχα στον αποπροσανατολισμό μας. Όμως εδώ μοιραζόμαστε σκέψεις. Και θα έχουμε χρόνο να σκεφτούμε ακόμα περισσότερα μετά την συνάντηση των "αρχηγών" με τον πρόεδρο της υποτιθέμενης δημοκρατίας...

H χρεοκοπία, ή αλλιώς πτώχευση, ενός κράτους είναι ουσιαστικά η επίσημη εξαγγελία της κυβέρνησης του, με την οποία καθιστά διεθνώς γνωστή την αδυναμία της να πληρώσει τα ληξιπρόθεσμα χρέη της χώρας της (εξ ολοκλήρου ή  ενός μέρους ή των τόκων τους). Επίσης η «στάση πληρωμών», στην οποία εκ των πραγμάτων υποχρεώνεται (άδεια ταμεία, αδυναμία πρόσθετου δανεισμού), ανεξάρτητα από το εάν έχει προηγηθεί ή όχι κάποια επίσημη ανακοίνωση. Σε περίπτωση που οι πιθανοί δανειστές ή αγοραστές ομολόγων αρχίζουν να υποψιάζονται ότι μια κυβέρνηση μπορεί να αποτύχει να εξοφλήσει το χρέος της, μπορεί να απαιτήσουν ένα υψηλότερο επιτόκιο ως αποζημίωση για τον κίνδυνο αθέτησης των υποχρεώσεων της.

Οι κυβερνήσεις μπορεί, επίσης, να είναι ευάλωτες σε μια κρίση κρατικού χρέους που οφείλεται σε αναντιστοιχία νομισμάτων, εάν δεν είναι σε θέση να εκδώσουν ομόλογα στο νόμισμά τους, αφού, σε αντίθετη περίπτωση, μία μείωση της αξίας του δικού τους νομίσματος μπορεί να το κάνει απαγορευτικά ακριβό για την αποπληρωμή ξένων ομολόγων τους. Δεδομένου ότι μια κρατική κυβέρνηση, εξ ορισμού, ελέγχει τις υποθέσεις της, δεν μπορεί να υποχρεωθεί να εξοφλήσει το χρέος της. Παρ 'όλα αυτά, μια κυβέρνηση η οποία αρνείται να πληρώσει τις υποχρεώσεις της μπορεί να εξαιρεθεί από περαιτέρω πίστωση, μερικά από στοιχεία του ενεργητικού της στο εξωτερικό μπορεί να κατασχεθούν και ενδέχεται να αντιμετωπίσει πολιτική πίεση από τους εγχώριους κατόχους ομολόγων της για να ξεπληρώσει το χρέος της. Για αυτό το λόγο, οι κυβερνήσεις σπανίως επιλέγουν να μην πληρώσουν τη συνολική αξία του χρέους τους. Αντιθέτως, συχνά αρχίζουν διαπραγματεύσεις με τους κατόχους ομολόγων για να συμφωνήσουν για κάποια καθυστέρηση ή μερική μείωση των πληρωμών του χρέους τους, η οποία συχνά αποκαλείται: αναδιάρθρωση του χρέους.

Οι κυριότερες άμεσες επιπτώσεις της χρεοκοπίας είναι:

α) αδυναμία του Δημοσίου να καλύψει τις υποχρεώσεις του (νοσοκομεία, σχολεία, μισθοί υπαλλήλων),

β) κατάρρευση των οικονομικών συναλλαγών με συνέπεια την κατάρρευση εσόδων, πτωχεύσεις τραπεζών και εταιρειών, εκτίναξη της ανεργίας,

γ) μηδενισμός του εξωτερικού εμπορίου,

δ) αδυναμία ακόμη και βραχυπρόθεσμου δανεισμού,

Σε περίπτωση μιας πτώχευσης το κράτος δεν βρίσκει δανειοδότες και είναι σε μια μεγαλύτερη εξάρτηση από εισοδήματα. Η έλλειψη εμπιστοσύνης έχει ως συνέπεια μια φυγή του κεφαλαίου από την χώρα.

Το όφελος είναι η μείωση του χρέους, η έκταση της οποίας οριστικοποιείται μετά τις νομικές διαδικασίες με τους δανειστές. Στην περίπτωσή μας είναι αμφίβολο το όφελος εάν η χρεοκοπία συνοδευθεί με αποχώρηση από την ευρωζώνη, γιατί το ευρώ, νόμισμα στο οποίο έχει συναφθεί σχεδόν το σύνολο των υποχρεώσεων, θα είναι πλέον ξένο συνάλλαγμα.

Όσον αφορά την ενδεχόμενη ελεγχόμενη χρεοκοπία, (στην περίπτωση της Ελλάδας) υπάρχει ένα ιδιαίτερο χαρακτηριστικό: η όποια οικονομική στήριξη μπορεί να έρχεται μόνον από τους δανειστές της, ενώ τα ταμειακά της διαθέσιμα επαρκούν μόνο για μερικές εβδομάδες. 

Από το σύνολο των € 355 δισ. του ελληνικού χρέους, περισσότερο από το μισό είτε κατέχεται αμέσως από την τρόικα (€ 65 δισ. δάνεια του μηχανισμού στήριξης), είτε από φορείς της ευρωζώνης των οποίων απαιτείται η ανακεφαλαιοποίηση σε περίπτωση ελληνικού χρεοστασίου (περίπου € 120 δισ. ομόλογα που κατέχουν κεντρικές και εμπορικές τράπεζες). Από το υπόλοιπο, περίπου € 100 δισ. κατέχουν ελληνικοί φορείς (τράπεζες, Ταμεία, Τράπεζα της Ελλάδος - συμπεριλαμβάνονται τα βραχυπρόθεσμα έντοκα γραμμάτια). Στα ποσά αυτά πρέπει να προστεθεί η παροχή ρευστότητας από την ΕΚΤ προς τις ελληνικές τράπεζες ύψους € 105 δισ. έναντι εγγυήσεων του Δημοσίου και των τραπεζών. Εκτός από το δημόσιο χρέος, το ιδιωτικό χρέος προς φορείς της ευρωζώνης είναι περίπου € 160 δισ.

Η ελεγχόμενη χρεοκοπία είναι το αποτέλεσμα της καθυστέρησης, του διακανονισμού καλύτερα της πληρωμής των υποχρεώσεων μίας χώρας, με τη συμφωνία των πιστωτών της. Η απλή χρεοκοπία είναι η μονομερής στάση πληρωμών - αυτή δηλαδή, η οποία δεν προϋποθέτει τη συμφωνία των πιστωτών. 

Για τη χρεοκοπία μίας χώρας, όπως και μίας επιχείρησης, φταίει αναμφίβολα ο εκάστοτε διαχειριστής. Τα σημαντικότερα αίτια της σημερινής μας κατάστασης είναι (*): 

(α) Το ελλειμματικό ισοζύγιο μας (οι εισαγωγές μας είναι κατά πολύ υψηλότερες από τις εξαγωγές, καταναλώνουμε περισσότερα από όσα παράγουμε), το οποίο επιδεινώθηκε μετά την είσοδο μας στην Ευρωζώνη - μεταξύ άλλων, σαν αποτέλεσμα της πολιτικής εσωτερικής υποτίμησης που ακολούθησε η Γερμανία.
(β) Οι τόκοι, σε συνδυασμό με το υψηλό δημόσιο χρέος μας, το οποίο αυξήθηκε επειδή μπορούσαμε να δανειζόμαστε ευκολότερα, ως κράτος-μέλος της Ευρωζώνης. Από τα 20 δις € περίπου του ελλείμματος μας, τα 15 δις € είναι τόκοι – αυξανόμενοι συνεχώς. Εάν δεν επιβαρυνόμαστε με τόκους, το έλλειμμα μας θα ήταν σύντομα κάτω του 3% του ΑΕΠ μας (συμβαίνει και σε πολλές άλλες χώρες). Εάν δε τα επιτόκια ήταν χαμηλότερα κατά 2-3%, τότε το έλλειμμα μας θα ήταν απόλυτα διαχειρίσιμο.

(γ) Η αποβιομηχανοποίηση της Ελλάδας, για την οποία ευθυνόμαστε όλοι μας – ειδικά όμως το κράτος, αφού το μεγαλύτερο πρόβλημα μας δεν είναι η μειωμένη ανταγωνιστικότητα μας, ο αριθμός των δημοσίων υπαλλήλων ή το φορολογικό περιβάλλον, αλλά η σχεδόν ανύπαρκτη λειτουργικότητα των κρατικών υπηρεσιών μας (γραφειοκρατία, διαφθορά, διαπλοκή, εμπόδια στο άνοιγμα/κλείσιμο εταιριών κλπ.).

(* Σύμφωνα με τον οικονομολόγο Β. Βιλάρδο – πηγή: cosmo.gr)        

Η επιστροφή στην δραχή ως επιλογή, ίσως να αποτελούσε λύση αλλά μονάχα στην περίπτωση που εμφανιστεί σίγουρο και σταθερό σχέδιο μιας κυβέρνησης ή αν προτιμάς ενός ηγέτη, που θα μπορέσει να εξασφαλίσει και να διαφυλάξει κάποια απαραίτητα για την επιβίωση μας πράγματα, μιας κυβέρνησης με αποφασιστηκότητα και διάρκεια που θα δρα καθαρά για το όφελος του λαού και με έξυπνες τακτικές και διπλωματία θα επιτυγχάνει σεβασμό και βοήθεια κυρίως απο την Ευρώπη. Μιας κυβέρνησης ικανής να υπερπασπιστεί την εθνική μας κυριαρχία, που με τσαμπουκά θα απαιτεί τα αυτονόητα και δεν θα παραδίδεται στις ορέξεις κάθε καιροσκόπου.

Ουτοπικό;

Χρειάζεται μια κυβέρνηση με σταθερότητα, δυναμική, ηθική, που να τιμωρεί και να τιμωρείται, απαλλαγμένη απο στοιχεία διαφθοράς, που θα μπορέσει άμεσα να αναλάβει τα ηνία του χαοτικού μας κράτους και να διασφαλίσει την τάξη και την δικαιοσύνη.

Θα πρέπει να οργανώσει σχεδόν απο το μηδέν, παραγωγή τροφίμων και καλλιεργειών για να μπορέσει να τραφεί ο λαός με παραγώμενα στην χώρα του τρόφιμα.

Θα πρέπει να αναδημιουργήσει παραγωγή διαφόρων ειδών πρώτης ανάγκης απο μικροβιοτεχνίες, όπως γινόταν πριν πολλά χρόνια.

Θα πρέπει να εκχωρήσει άμεση εκμετάλλευση όλων των φυσικών πόρων που διαθέτουμε, για να είναι σε θέση να εισπράξει μέσω προκαταβολών, γερό συνάλλαγμα που θα της επιτρέψει μετά να αγοράσει πετρέλαιο και οτιδήποτε άλλο δεν μπορούμε -προς το παρόν- να παράγουμε.

Τέτοιο σχέδιο σαφώς και δεν υπάρχει και μέχρι στιγμής δεν έχει εμφανιστεί ηγέτης προθυμος και ικανός να αναλάβει ένα τόσο δύσκολο πραγματικά, εγχείρημα. Αυτό τελικά αποτελεί και την απόδειξη του γιατί φοβόμαστε τόσο πολύ και κινδυνολογούμε μπροστά στην προοπτική της χρεοκοπίας. Τακτική που ακολουθείται φυσικά απο τα περισσότερα κόμματα. Τελικά τι; Δεν υπάρχει ελπίδα;

Το αν μας επιτρέπεται η αν μας αφήνουν να "ξεφύγουμε" είναι μια κουβέντα που θα την ξεκινήσουμε άλλη φορα. Το μόνο που μπορούμε να κάνουμε είναι να απαιτούμε δικαιοσύνη και να ελπίζουμε πως ικανά μυαλά (που κάποτε περίσσευαν σε αυτή την χώρα) θα αποφασίσουν να αναλάβουν δράση. Το βασικό είναι να συνειδητοποιήσουν οι "υπεύθυνοι για την κατάντια μας" πως τα παράλογα και αντιλαϊκά μέτρα, είναι απλώς παράλογα και αντιλαϊκά...