Ακονίζοντας την φαντασία μας

Παιδιά, παίζαμε σε έναν ανηφορικό δρόμο γεμάτο παρκαρισμένα αυτοκίνητα και πολυκατοικίες που έκλειναν γύρω σου σαν κλοιός.


Αδέσποτα ζώα παρακολουθούσαν το παιχνίδι μας και συμμετείχαν όπως και όσο μπορούσαν. Ήταν σε μια πόλη γεμάτη θορύβους και καυσαέριο, βαμμένη με ένα φριχτό γκρίζο χρώμα, χωρίς πάρκα και αλάνες και με ελάχιστα δέντρα. Μα στο παιχνίδι μας δεν υπήρχε καμία πόλη. Μονάχα ένα απέραντο μαγικό δάσος που έκρυβε χιλιάδες μυστικά σε κάθε σκοτεινή του γωνιά. Το κάθε αυτοκίνητο ήταν και από ένα γέρικο αιωνόβιο δέντρο, η κάθε πολυκατοικία ήταν, άλλοτε ένα τεράστιο πέτρινο κάστρο και άλλοτε μια ταβέρνα με χαμηλό φωτισμό που μύριζε τσίκνα και κρασί. Οι γάτες μεταμορφώνονταν σε άγριες και θανατηφόρες τίγρεις, τα σκυλιά σε τρομαχτικούς δράκους που από το στόμα τους πετούσαν φλόγες, οι δρόμοι σε απύθμενα ορμητικά ποτάμια. Και ήταν όλα τόσο μα τόσο αληθινά…
Εδώ, θα επιμείνω σε κάτι που ίσως σας βοηθήσει να κατανοήσετε τον τρόπο σκέψης μου. Δήλωσα πως όλα ήταν τόσο μα τόσο αληθινά και δεν ψεύδομαι. Δεν λέω πως ήταν πραγματικά, υποστηρίζω όμως πως ήταν αληθινά.

Συχνά, σε στιγμές γλυκόπικρης νοσταλγίας, αναρωτιέμαι που χάθηκε αυτό το δάσος, ποια φριχτή κατάρα το εξόρισε στην λήθη. Όσο κι αν το ψάχνω δεν φαίνεται πουθενά. Οι δρόμοι είναι έρημοι, με περισσότερα αυτοκίνητα πάνω στα πεζοδρόμια και με ακόμη λιγότερα δέντρα. Οι ήρωες που κάποτε καλούνταν να το εξερευνήσουν και να το καθαρίσουν από κάθε κακό, τώρα είναι κλεισμένοι στα σπίτια τους και ασχολούνται με την εξολόθρευση εξωγήινων τεράτων μέσα από τις οθόνες των ηλεκτρονικών υπολογιστών. Τέρατα που μερικές φορές θυμίζουν έντομα, άλλες φορές μοιάζουν με ανθρωπόμορφα χταπόδια μαύρα σαν την άβυσσο και ακόμη πιο συχνά είναι αδυσώπητα ιμπεριαλιστικά κράτη που προωθούν την τρομοκρατία. Οι ήρωες, δεν μάχονται πια σε μαγικά δάση και σκοτεινά κάστρα, μα σε αλλόκοτους πλανήτες και βομβαρδισμένες πόλεις, με συμμάχους παράξενα πλάσματα με πλοκάμια και κεραίες και μυώδεις αγριάνθρωπους ντυμένους στα χακί. Αυτός ο κόσμός όμως, μοιάζει πιο ρεαλιστικός, πιο κοντά στην παράλογη ζωή μας, αν και τα παραδείγματα είναι κάπως υπερβολικά. Από την άλλη βέβαια, τίποτε δεν είναι τόσο υπερβολικό όσο η πραγματικότητα. Αν σκεφτείτε ελάχιστα μονάχα δευτερόλεπτα, σίγουρα θα ανακαλύψετε κάτι ή κάποιον που να μπορεί να παρομοιαστεί με ένα φρικτό πλάσμα όμοιο με έντομο. Εγώ πάντως μπορώ. Χρειάζεται όμως να στραφώ στην βοήθεια της φαντασίας μου για να μπορέσω να το κάνω. Το ζήτημα όμως δεν είναι τα έντομα.

 

Όχι δεν είναι τα έντομα (που παρεμπιπτόντως θα μπορούσαν ίσως να συμβολίζουν τους κρυφούς φόβους και την απέχθεια μας απέναντι σε οτιδήποτε άγνωστο και εχθρικό), αλλά το αναντίρρητο γεγονός πως αν πρόκειται να πολεμήσω, προτιμώ να το κάνω σε μαγεμένα δάση με νεράιδες και ξωτικά, παρά σε αλλόκοτους πλανήτες και βομβαρδισμένες πόλεις, με έντομα και πολεμοχαρείς στρατιώτες. Εσείς;

Η φαντασία απουσιάζει από την σημερινή γενιά ηρώων. Πρόκειται για μια γενιά μεγαλωμένη χωρίς προκαταλήψεις, χωρίς γιαγιάδες να διηγούνται παραμύθια, χωρίς μεγάλες απαγορεύσεις, χωρίς τίποτα απ΄ όλα αυτά που εξάπτουν την φαντασία, που προωθούν την αμφισβήτηση και προκαλούν τάσεις εξερεύνησης. Δεν υπάρχει τίποτε το ενδιαφέρον σε κάτι που δεν απαγορεύεται και τίποτε δεν μπορεί να μεταμορφωθεί σε κάτι άλλο χωρίς πρώτα κάποιος να περιγράψει αυτή την αλλαγή. Κάπως έτσι δημιουργείται ο κόσμος στα μάτια των παιδιών. Πρόκειται όμως για έναν κόσμο όπου οι τηλεοράσεις βρίθουν από αλλόκοτα Γιαπωνέζικα κινούμενα σχέδια, πολεμοχαρή ως επί το πλείστον και δεν υπάρχει χώρος για ξωτικά και νεράιδες. Οι ήρωες καλούνται να ανακαλύψουν ένα φριχτό σύμπαν, με στοιχεία που προσεγγίζουν σε ανησυχητικό βαθμό την πραγματικότητα και  πλέον φοβούνται να εισβάλλουν σε ένα σκοτεινό κάστρο γιατί κάπου εκεί μέσα ίσως παραμονεύει μια κότα με γρίπη η ίσως, μια τρελή αγελάδα. Στα υγρά μπουντρούμια αυτών των κάστρων, δεν θα συναντήσουν άτυχους ιππότες και προδομένους βασιλείς, μα πονηρούς παιδεραστές και σχιζοφρενείς δολοφόνους με πριόνια. Κανείς λογικός δεν θα τολμούσε να μπει σε ένα παρόμοιο κάστρο, όσο γενναίο και αν θεωρούσε τον εαυτό του!

Οι αλλαγές στα σενάρια συμβαίνουν, γιατί η κάθε εποχή έχει και τους δικούς της κακούς. Μα όσο περνούν τα χρόνια, οι κακοί χειροτερεύουν. Η φαντασία μας φαίνεται να αρρωσταίνει όλο και περισσότερο, αδρανεί, ανακαλύπτει οικεία θέματα για να περιγράψει ένα σενάριο. Φυσικά, όλα αυτά έχουν και κάποιο υπόβαθρο. Οι κακοί δημιουργούνται για να συμβολίσουν κάποιο άλλο κακό ή κάτι ξένο. Πριν 50 χρόνια περίπου, μια πιθανή εξωγήινη εισβολή στην Αμερική, συμβόλιζε την κομμουνιστική απειλή (οι εξωγήινοι ήταν πάντα εχθρικοί και δυστυχώς για εμάς, τρέφονταν με εμάς!). Ένας απλός άνθρωπος αν έβλεπε κάποτε κάτι φωτεινό στον ουρανό θα το θεωρούσε θεϊκό σημάδι, αργότερα για μια όμορφη και λαμπερή νεράιδα και τέλος, για ένα αγνώστου ταυτότητος ιπτάμενο αντικείμενο. Ο λόγος που η φαντασία μας λειτουργεί διαφορετικά είναι ο τρόπος που κατανοούμε τα πράγματα γύρω μας, αναγκάζοντας μας έτσι διαρκώς να αλλάζουμε αντίληψη σχετικά με την πραγματικότητα.

Εδώ, η λέξη κλειδί, είναι η αντίληψη. Πρέπει να εξασκηθεί ο τρόπος που βλέπουμε και κατανοούμε, για να πετύχουμε σεβαστά αποτελέσματα αντίληψης. Δεν κατανοείς πάντα αυτό που βλέπεις και δεν βλέπεις ότι κατανοείς. Τα αντιλαμβάνεσαι όμως. Υποψιάζεσαι, αμφισβητείς. Αποκτάς γνώση και άμυνες απέναντι σε αυτό που μας σερβιρίστηκε ως πραγματικότητα. Να θυμάστε πως, κάτι που επαναλαμβάνεται παύει να είναι σύμπτωση και μπορεί εύκολα να μετατραπεί σε αποδειχτικό μέσο. Αυτός όμως ο διαφορετικός και καθόλου λανθασμένος τρόπος σκέψης, απαιτεί κάτι. Τι είναι αυτό; Να βγάλουμε από τα σκονισμένα συρτάρια του μυαλού μας εκείνο το κοφτερό μαχαίρι που ονομάζεται φαντασία και να το ακονίσουμε. Έπειτα από τόσα χρόνια αδράνειας, σκούριασε και δεν είναι το ίδιο κοφτερό.

Κάθε εποχή έχει και τους δικούς της κακούς. Όντως. Αυτό που πρέπει όμως να παραμένει σταθερό, είναι οι ήρωες. Τα παιδιά κατά κύριο λόγο και όλοι εμείς που αρνούμαστε να μεγαλώσουμε. Γιατί να το κάνουμε άλλωστε;

Υπάρχουν πολλοί που κατηγορούν την φαντασία, φανατικοί πολέμιοι κάθε προσπάθειας αφύπνισης της. Ίσως τελικά, οι ταινίες του Χάρι Πότερ να είναι απειλητικότερες για τα παιδιά, από αυτές για παράδειγμα με πεινασμένα ζόμπι και βίαιους εγκληματίες (που μπορεί να σκοτώνουν πάνω από 100 ανθρώπους, μα στο τέλος γίνονται συμπαθητικοί, γιατί πρόκειται απλά για θύματα μιας απάνθρωπης κοινωνίας). Ίσως η προτίμηση σε δράκους και ξωτικά να φανερώνει δαιμονολατρία και να είναι εκατομμύρια φορές πιο επικίνδυνη από αυτή για παράδειγμα, σε ριψοκίνδυνους πράκτορες και άφοβους στρατιώτες. Το μαγικό ραβδί είναι κάτι το υπερφυσικό, το δαιμονικό, μα μια επαναληπτική καραμπίνα είναι καθημερινότητα.
Πολλοί είναι αυτοί που πολέμησαν τον Χάρι Πότερ, αλλά ποτέ κανείς δεν πολέμησε αυτόν, για παράδειγμα, που ήταν Πολύ σκληρός για να πεθάνει! Ο γνωστός ακόμη και στις πέτρες Ράμπο, μεγάλωσε περισσότερες γενιές απ΄ ότι ο Άρχοντας των δαχτυλιδιών και ποτέ κανείς δεν παραπονέθηκε. Γιατί; Γιατί τα παιδιά πρέπει να συνηθίσουν την ιδέα του πολέμου, της τρομοκρατίας και της βίας. Πρόκειται για πράγματα που αναμφίβολα συναντούν καθημερινά. Πόσες είναι οι πιθανότητες να πέσεις πάνω σε ένα μικροσκοπικό Χόμπιτ; Καμία; Χμ… Εγώ θα έλεγα ελάχιστες. Πόσες όμως είναι οι πιθανότητες να πέσεις πάνω σε έναν ψυχοπαθή τρομοκράτη; Πάρα πολλές; Και πάλι, χμ… Αλλά ας το αφήσουμε αυτό για άλλη φορά.

Μεγαλώσαμε με τα παραμύθια των αδερφών Γκριμ, φανταστικές ιστορίες που αρχικά, δεν προορίζονταν για παιδιά. Συχνά είναι τρομαχτικότερες ακόμη και από αυτές του Stephen King, πλούσιες σε τέρατα, κακές μάγισσες, κυνηγημένα παιδιά, σκοτεινά δάση, ζώα με ανθρώπινη μιλιά, γριές με τάσεις κανιβαλισμού, και άλλα πολλά. Πολλές από τις ιστορίες που γνωρίσαμε σαν παιδιά, είναι στην πραγματικότητα τα πιο λαμπρά παραδείγματα τρομαχτικής λογοτεχνίας, γεμάτες με τόση μαγεία και συμβολισμούς, που κάνουν τον Χάρι Πότερ να θυμίζει πρόσκοπο! Μεγαλώσαμε όμως με αυτές τις ιστορίες και ίσως με αυτές μεγαλώσουμε και τα παιδιά μας. Και δεν πιστεύω πως υπάρχει περίπτωση να διαμαρτυρηθεί  ποτέ κανείς.

Και να ήταν μόνο αυτά…
Ακόμη και τα πιο, φαινομενικά, αθώα παραμύθια και κινούμενα σχέδια, θα μπορούσαν να απαγορευθούν ως συμβολικά και σατανικά έργα.

Υπάρχει άραγε συμβολισμός στα μικροσκοπικά μπλε στρουμφάκια που κατοικούν σε σπιτάκια που μοιάζουν με μανιτάρια; Έλα ντε! Πόσο αθώος στα μάτια ενός παιδιού μπορεί να είναι ο πονηρός Δρακουμέλ που το μοναδικό πράγμα που ποθεί σε ολόκληρη τη ζωή του, είναι να μαγειρέψει αυτά τα μπλε πλασματάκια; Γιατί πρέπει να απειλείται η μύτη του Πινόκιο κάθε φορά που αποπειράται να πει ένα ψεματάκι; Και πως από άψυχη μαριονέτα, μια νεράιδα τον έκανε κανονικό παιδί; Υπάρχει ακόμη και η Χιονάτη με τους συμπαθέστατους 7 νάνους. Γιατί άραγε είναι εφτά; Και αυτή η κακιά μάγισσα; Μιλούσε σε έναν καθρέπτη και οι καθρέπτες είναι μαγικά σύμβολα. Και ήταν πράγματι πολύ κακιά. Μάγεψε ένα μήλο δηλητηριάζοντας το, μεταμορφώθηκε σε γριά ζητιάνα και το προσέφερε στην άτυχη κοπέλα. Και κείνη το έφαγε. Χωρίς ενδοιασμούς, χωρίς κανέναν δισταγμό (ήταν μια απλή αθώα κοπέλα). Έπεσε σε κώμα και μπορούσε να συνέλθει μόνο μετά από ένα φιλί που θα της έδινε ένας όμορφος πρίγκιπας (το ρομάντζο, ο απόλυτος έρωτα είναι διάχυτος σε σχεδόν όλα τα παραμύθια). Είδατε πόσα θαυμαστά πράγματα μπορεί να κάνει κάποιος με ένα φιλί; Μπορεί να προδώσει, να προσποιηθεί, να κολλήσει συνάχι αλλά και να αναστήσει.

Μια εξίσου τρομαχτική ιστορία, είναι και αυτή της κοκκινοσκουφίτσας. Τι τα θέλε η καημένη τα κόκκινα; Δεν γνώριζε πως το κόκκινο ερεθίζει τα θηρία; Εκεί έχουμε ένα κακό λύκο (ο λύκος είναι πάντα κακός στα παραμύθια ίσως για αυτό να είναι και το μοναδικό ζώο που το φοβόμαστε περισσότερο απ΄ όλα) ο οποίος μιλά με ανθρώπινη λαλιά και πεινάει! Και δεν του έφθανε που έφαγε την γιαγιά της κοκκινοσκουφίτσας, όχι δεν του έφθανε. Τα είχε πάρει με το κοριτσάκι στα κόκκινα και δεν θα ησύχαζε αν δεν την έτρωγε. Σε αυτή την ιστορία έχουμε και χειρουργικές επεμβάσεις. Άνοιξαν την κοιλιά του λύκου, έβγαλαν από μέσα την αχώνευτη γιαγιά (πάλι καλά που ο λύκος δεν την μάσησε) και στην θέση της τοποθέτησαν πέτρες. Έτσι, ο πάντα κακός λύκος, πνίγηκε καθώς έσκυψε να πιει νερό. Οι κακοί πεθαίνουν. Οι καλοί επιζούν ακόμη κι αν βρέθηκαν για λίγες ώρες μέσα σε λαίμαργα στομάχια. Άραγε είναι καλό να συνηθίζουν τα παιδιά από πολύ μικρά στην ιδέα του θανάτου; Και άραγε, συνηθίζει ποτέ κανείς την ιδέα του θανάτου;

Όλα αυτά  μπορεί να ακούγονται αστεία, μα δεν είναι. Στα μάτια ενός παιδιού ο κακός λύκος θα μείνει για πάντα κακός. Θα πιστεύει πως υπάρχουν σπίτια φτιαγμένα από γλυκά και ζαχαρωτά, αλλά και κακές μάγισσες που τρέφονται με παιδιά, καθρέφτες που μιλάνε και μαριονέτες που γίνονται άνθρωποι. Όλα αυτά τα συμβολικά πρόσωπα και αντικείμενα λειτουργούν παραδειγματικά στα παιδιά, με τον ίδιο τρόπο όμως που κάποιες μητέρες τα εκφοβίζουν πως αν δεν φάνε όλο το φαγητό τους, θα τα πάρει ο γύφτος! Πείτε μου ένα παιδί μετά, που να είδε γύφτο και να μην το έβαλε στα πόδια.

Τα παραμύθια δεν λειτουργούν μονάχα παραδειγματικά, αλλά και παραβολικά. Ένα παιδί πρέπει από μικρό να καταλάβει τον διαχωρισμό μεταξύ κακού και καλού και αυτός ο διαχωρισμός είναι φανερός μονάχα στα παραμύθια και γενικότερα στην φανταστική λογοτεχνία. Εκεί το κακό είναι πάντα κακό και ξεχωρίζει από το καλό όπως η μέρα με τη νύχτα. Τα πράγματα περιπλέκονται στην τηλεόραση και τον κινηματογράφο. Ένας ήρωας για παράδειγμα που αναλαμβάνει επικίνδυνες αποστολές (για να αναφερθώ σε μια ακόμη γνωστή ταινία) και στην πορεία της αποστολής του σκοτώνει, βομβαρδίζει και πλακώνει στον ξύλο οποιονδήποτε του σταθεί εμπόδιο, είναι καλός ή κακός; Σε ένα έργο η μυθιστόρημα όπου οι κακοί είναι καλοί και το αντίστροφο, υπάρχει ο παραπάνω διαχωρισμός; Σε έναν ήρωας που κλέβει δεκάδες αυτοκίνητα μέσα σε 60 δευτερόλεπτα προκειμένου να σώσει τον κακοποιό αδερφό του (μια δουλειά που πληροφορούμαστε πως έκανε κάποτε με τεράστια επιτυχία αλλά πλέον αποφάσισε να αποσυρθεί προτού η αυστηρή κοινωνία τον αναγκάσει να επανέλθει), διαφαίνεται ο διαχωρισμός μεταξύ καλού και κακού; Στο μυαλό ενός παιδιού (και όχι μόνο) δεν είναι εύλογο το ερώτημα αν τελικά ο σκοπός αγιάζει τα μέσα;
Στα παραμύθια, τα πράγματα είναι απλά. Υπάρχει η καλή νεράιδα και η κακιά μάγισσα. Το παλικάρι και ο δειλός. Ο έξυπνος και ο πονηρός. Η αλήθεια και το ηθικό δίδαγμα. Και πάντα μα πάντα, ζουν αυτοί καλά κι εμείς καλύτερα! Όσο για αυτούς, είμαστε σίγουροι. Για εμάς δεν ξέρω…

Ένα παιδί μπορεί να ταυτιστεί και με εκατοντάδες άλλα πράγματα που είτε τα βλέπει είτε τα διαβάζει. Κόμικς, βιβλία, ταινίες, ότι μπορείτε να φανταστείτε. Μα τι λέω; Πώς να φανταστείτε κάτι αν η φαντασία σας, εκείνο το θαυματουργό πράγμα στο μυαλό μας, βρίσκεται σε αδράνεια; Και πώς να μην βρίσκεται σε αδράνεια όταν δεν ενισχύεται με διάφορα ερεθίσματα; Πως θα βρεθούν όμως αυτά τα ερεθίσματα αν δεν τα αναζητήσουμε;

Ποιον τρόπο θα διάλεγαν λοιπόν δυο διαφορετικά παιδιά αν τους ζητούσαν, για παράδειγμα, να τιμωρήσουν έναν αδίστακτο κακοποιό; Το πρώτο παιδί, μεγαλωμένο με ιστορίες και παραμύθια, διαβάζοντας βιβλία στον ελεύθερο χρόνο του και παίζοντας με τους φίλους του στους δρόμους, θα προτιμούσε την μεταμόρφωση του κακοποιού σε βάτραχο, με την βοήθεια ίσως ενός μαγικού ραβδιού. Το δεύτερο, απομονωμένο από φίλους και παιχνίδια στους δρόμους, που στον λιγοστό ελεύθερο χρόνο που διαθέτει (τον υπόλοιπο τον περνά στο σχολείο, στα Αγγλικά, στα Γαλλικά και στο πιάνο) απασχολείται με έναν ηλεκτρονικό υπολογιστή πολεμώντας εξωγήινα τέρατα και οδηγώντας αυτοκίνητα με ιλιγγιώδη ταχύτητα, θα διαλέξει έναν φριχτό τρόπο για να τιμωρήσει τον κακοποιό (κάτι σαν ξυλοδαρμός από φονικούς Νίνζα, κόψιμο των άκρων του με ηλεκτρικό πριόνι, αλάτι στις πληγές, αφαίρεση των ματιών με ψαλίδι και πέταγμα της σωρούς σε μια τρύπα με κροκόδειλους)  και μάλιστα θα ζητήσει να παραδειγματίσει και τους υπόλοιπους κακοποιούς. Στις μέρες μας, δεν απαιτείται μεγάλη φαντασία για να μαντέψεις πως είναι να ξεκοιλιάζεις κάποιον. Μπορείς να το δεις οπουδήποτε.

Υπάρχουν παιδία που θα μιμηθούν τον Χάρι Πότερ, αυτό είναι γεγονός. Στα παιχνίδια τους θα υποκρίνονται αυτόν τον ρόλο, κανείς δεν το αμφισβητεί. Κάποια μπορεί και να ζωγραφίσουν το παράξενο σύμβολο του κεραυνού στο μέτωπο τους (παρόμοιο με αυτό του μαθητευόμενου μάγου), θα φανταστούν κλαριά δέντρων ως μαγικά ραβδιά, θα καβαλήσουν ακόμη και σκούπες προσποιούμενα πως πετούν στον ουρανό. Δεν μπορούν όμως και ούτε θα μπορέσουν να κάνουν τίποτε περισσότερο. Όσο κι αν κουνήσουν το ραβδί τους, κανείς δεν θα μεταμορφωθεί σε βάτραχο. Όσες σκούπες κι αν καβαλήσουν, καμία δεν θα πετάξει. Έχει σημασία; Στο μυαλό τους όλα αυτά θα συμβαίνουν και ίσως να είναι αυτό που τόσο μανιακά πολεμούν κάποιοι.

Υπάρχουν παράλληλα παιδιά, που πήραν στα χέρια τους κάποιο περίστροφο (που ο μπαμπάς τους τόσο επιμελώς φυλούσε μέσα στην ντουλάπα και ο κόσμος το ‘χε τούμπανο κι αυτός κρυφό καμάρι) και βάλθηκαν να αποδώσουν δικαιοσύνη. Μέσα σε σχολεία, στους δρόμους, σε πάρκα, υπήρξαν πολλά παραδείγματα παρόμοιας συμπεριφοράς. Παιδία που έπεσαν από ταράτσες προσποιούμενα τον Superman, που βίασαν συμμαθήτριες τους όπως είδαν άπειρες φορές να κάνουν εκατοντάδες καταπιεσμένοι ήρωες σε ταινίες, που έκλεψαν αυτοκίνητα και τα έριξαν πάνω σε δέντρα και τοίχους, πιστεύοντας πως δεν θα πάθουν κακό γιατί έτσι συμβαίνει στον κινηματογράφο.
Και υπήρξαν και θα υπάρξουν παιδιά που προσπάθησαν να κάνουν ότι και οι ήρωες του Ντίσνεϊ, ότι ο Μπάγκς Μπάννυ και ο Ποπάυ. Δεν μπορεί πάντα όμως να πληρώνουμε όλοι την ηλιθιότητα κάποιων. Το φταίξιμο ίσως και να είναι των γονιών τους. Δεν τα αφήνουν να δουλέψουν την φαντασία τους, να διαχωρίσουν την πραγματικότητα από το φανταστικό. Δεν τα παρακολουθούν, δεν συζητούν μαζί τους, δεν μοιράζονται τους προβληματισμούς και τις απορίες τους. Κανείς δεν μπορεί να λύσει κάθε απορία ενός παιδιού και είναι λάθος να προσποιηθεί πως γνωρίζει. Ποιος κάθισε ποτέ να αναρωτηθεί κάτι μαζί με το παιδί του; Όταν το μυαλό σου δουλεύει διαφορετικά και η σκέψη σου είναι αμόλυντη από τις κατασκευασμένες θεωρίες της πραγματικότητας, η αντίληψη σου είναι εκπληκτική. Από μικρό και από τρελό,  δεν λένε πως μαθαίνεις την αλήθεια;

Ο κόσμος μας υπάρχει, γιατί κάποιος τον φαντάστηκε. Τα σπίτια, τα αυτοκίνητα, το ραδιόφωνο, η τηλεόραση, όλα κάποιος τα φαντάστηκε. Έχουμε σταματήσει να πρωτοτυπούμε, να καινοτομούμε, να δημιουργούμε γιατί το μαχαίρι της φαντασίας μας παραμένει μέσα σε ένα σκονισμένο συρτάρι και διαβρώνεται σιγά- σιγά από την υγρασία. Πως θα ελπίσουμε σε ένα καλύτερο μέλλον αν δεν μπορέσουμε να το φανταστούμε; Δεν θα κάνει κανένας Χάρι Πότερ κάποιον σατανικό, αν ο ίδιος δεν θελήσει να γίνει. Κανείς δεν είναι Πολύ σκληρός για να πεθάνει και κανένας δεν μπορεί να αναλάβει Επικίνδυνες Αποστολές η να κλέψει δεκάδες αυτοκίνητα μέσα Σε 60 Δευτερόλεπτα και αυτό οφείλουμε να το ξέρουμε και να το μεταβιβάσουμε και σε όποιον πιστεύει το αντίθετο. Δεν θα κάνεις κάποιον σωστότερο αν του απαγορεύεις τα επιτρεπόμενα και του επιτρέπεις τα απαγορευμένα. Δεν θα αλλάξει ο κόσμος και δεν θα παταχθεί η εγκληματικότητα αν κάψουμε τα βιβλία. Εμποδίζοντας την γνώση ο κόσμος θα γεμίσει ημιμαθή ανθρωπάκια, ήδη υπάρχουν αρκετά. Ας επιτρέψουμε κάποιες στιγμές στην φαντασία μας να καλπάσει, γιατί όπως ένα σωστό άλογο καμπουριάζει και παχαίνει όταν δεν καλπάζει.

Είναι δικαίωμα μου να φαντάζομαι οτιδήποτε. Αν βιώνω με τον σωστό τρόπο τις φαντασιώσεις μου, τότε όλα είναι αλήθεια. Είναι πραγματικότητα. Ξέρω όμως, αντιλαμβάνομαι πως όλα συμβαίνουν στον θαυμαστό κόσμο της φαντασίας μου και εκεί λίγοι είναι ευπρόσδεκτοι. Ο Άη Βασίλης είναι υπαρκτό πρόσωπο. Με ρώτησε κανείς αν θέλησα ποτέ να μάθω το αντίθετο; Και τώρα που έμαθα δηλαδή, άλλαξε κάτι. Ίσα –ίσα που πια δεν μπορώ να ζητήσω ότι θέλω!

…Μα στο παιχνίδι μας δεν υπήρχε καμία πόλη. Μονάχα ένα απέραντο μαγικό δάσος που έκρυβε χιλιάδες μυστικά σε κάθε σκοτεινή του γωνιά. Το κάθε αυτοκίνητο ήταν και από ένα γέρικο αιωνόβιο δέντρο, η κάθε πολυκατοικία ήταν, άλλοτε ένα τεράστιο πέτρινο κάστρο και άλλοτε μια ταβέρνα με χαμηλό φωτισμό που μύριζε τσίκνα και κρασί. Οι γάτες μεταμορφώνονταν σε άγριες και θανατηφόρες τίγρεις, τα σκυλιά σε τρομαχτικούς δράκους που από το στόμα τους πετούσαν φλόγες, οι δρόμοι σε απύθμενα ορμητικά ποτάμια. Και ήταν όλα τόσο μα τόσο αληθινά…